| Title: | Copy Letter In Hand ?, Jean Mellet To John Dury, In Latin |
|---|---|
| Dating: | 1 July 1660 |
| Ref: | 5/22/1A-2B |
[5/22/1A]
Reverendo ac præclarissimo Viro, Domino Iohanni
Duræo, Theologo consummatissimo et
excellentissimo, Pacis Ecclesiasticæ inter
Evangelicos Sollicitatori pio ac celeberrimo,
Patri in Christo mihi plurimùm venerando,
Gratiam et Pacem à Iesu nostro!
Reverende præclarissime ac Excellentissime Vir,
Non ignotus tibi esse debuit pius sanctusque zelus, qvô in veritate Evangelica propaganda, marisque afflictæ nostræ Ierusalem restaurandis, tota exardet ac flagrat Heroina Illustrissima, proavo b.m. magno illo Amyralio, martyre pientissimo dignissima, Celsissima Princeps Anna Collignia, Serenissimi ac Celsissimi Principis Georgij, Ducis Wirtembergici et Teccij, Comitis Montisbelligardensis &c. Conjux dilectissima, qvæ hîc propè in Alsatia, Horburgi habitat. Ne ullum qvidem in hisce vicinis locis latere puto, qvanto cum animi verè heroici fervore, Ecclesiarum nostrarum bonum hucusque promovere studuerit. Interim animo suo volvens atque revolvens Celsissima Princeps, qvî tandem errantium ac malevolorum affectuum amplitudo sublata, tot amarulentiæ, ac odia inveterata in populo Christiano abolita ac sepulta videri possent, De Pace sanctaque inter Evangelicos Vnione congruè paranda ac formanda, dissidiis ac schismatis de medio tollendis sollicitè cogitat, ac in hunc finem Colloqvium (Synodum) præcipuis, iisque pacificis, ex utraque parte convocatis animitus desiderat: qva de re tam sublimi, juxta ac ardua, cum Domino Marito suo charissimo accuratè communicat. Ipse serenissimus Princeps adeo pium ac sanctum propositum, haud qvaqvam improbatum multo minus disvasum ire satagit, qvin potiùs se ex animo illud promoturum generosè admodùm spopondit. Qvibus actis, mentem suam firmans atque confirmans, serenissima Princeps ad serenissimum ac Celsissimum Principem Leopoldum Fridericum, Ducem Wittembergicum &c Affinem suum optimum scribit, eumque rogatum habet ut sibi initiale qvoddam Colloqvium (saltem qvale proximè elapsi sæculi, Anno 86. tentatum fuit) ex Theologis suis Montisbelligardensibus concessum vellet: Cui Princeps Illustrissimus rem tanti esse momenti ingenuè fatetur ac respondet, ut inconsulto serenissimo ac Celsissimo Principe Eberhardo, Duce Wirtemb. &c. cognato plurimum colendo, eam suscipere rectè et confidenter non posset. Transmittuntur ergò ad Ipsum Literæ, qvibus acceptis ac conceptis, Theologos suos Stoatgardianos, et præsertim Consiliarios Ecclesiasticos convocandos statim curat, convocatisque negotium hocce totum piè et fideliter examinandum, ac ad amussim pensitandum, proponit: Horum responsum scriptô Germanicô satis fusè expressum nobis transmissum fuit, qvô ipso de Colloqvij eventu non multum sperare ajunt. Ipse tamen serenissus Princeps Eberhardus una cum Serenissimo Princ: Leopoldo Friderico, operam suam ad hoc promovendum non denegat, uti Literis nobis transmissis videre est. Ubi autem ante tempus aliqvod hæc omnia apud Serenissimum Princ: meditarer ac perpenderem, pientissimum propositum non potui non maximè laudare; interim tamen satis arduam imò et incertum fore hisce adeò turbulentis conclamatisque temporibus, haud obscurè indigitavi, ac proin præteritos Nostrorum conatus, maximosque labores ob oculos Ipsi candidè posui ac proposui; et qvomodo illi (proh dolor!) ob plurimorum maximam pertinaciam non multum felicem successum hucusque habuere, non minus sincerè enarrave, et nominatim Reverendæ Tuæ Dignitatis, per 24 annos præter propter, labores indefessos, curas pientissimas, sollicitudines longè sanctas, fusè explicui; nec non etiam [serenissimi?] ac Celsissimi Principis Palatini Electoral. sanctissimos in hisce novos conatus retuli &c. statum illum Irenicum ab omnibus verè piis in votis ardentissimis, qvam maximè optatum desideratumque semper fuisse, imò etiamnum esse, satis superque dixi, et ex Nostrorum ac Aliorum scriptis non paucis comprobatum iri, qvidque spei reliqvi nobis videatur ac appareat, qvantum in me fuit, innui et exposui. [catchword: His]
[5/22/1B]
His et similibus auditis constanter et [Greek: holokardios?] sancto suo proposito adhærens, non minùs pietate qvam prosapiâ Illustrissima Princeps, voluit, ut hæc omnia Ecclesiis Nostris communicarem, et suo nomine sciscitarer, An nimirùm Ipsa rectè faceret, ac Ecclesiæ Christi bonum Irenicum promoveret, si Colloqvium tale ex præcipuis iisque pacificis Theologis Nostris ac Lutheranis convocaret? Et si tale convocandum, qvomodo totum piè [Greek: euchemonos kai kata taxin] institui posset &c? Scripsi ad Reverendos ac præclarissimos Theologos Helveticos, Heidelberga palatinos, Genevenses &c. qvi Colloqvij hujus incertum eventum, imo [Greek: ten akarpian] exactis præsumunt, resumunt, ac prævident. Verùm si alia qvæpiam eaque commoda tentetur via, non malè factum putamus: qvod enim uno modo et medio difficile, illud ipsum alio modo et medio facile aut saltem minùs difficile esse poterit. Admodum mala et periculosa esse hæc tempora nemo non videt; qvo autem pejora et periculosiora eò magis ad [Greek: antiperistasin], si potius [Greek: antiperistatika], i. necessitate obsessa ac [aretata?] consilia confugiendum. Inter hæc sanè eminere videtur mutua eáque mansveta ac prudens inter Evangelicos communicatio [? altered from consiliorum] controversiarum, sententiarum, statûs, momentorum per scripta; ea verò non privata, quæ semper ferè aliqvid vel labis; vel apud cæteros non probati secum vehunt; sed publica, i. ab omnibus, qvarumqvarum interest Ecclesiis (aut earum deputatis) profecta, visa ac probata, qvorum nihil qvidqvam, anteqvam utraque pars consenserit, typis exprimendum mittendúmve in publicum &c. Possent autem in utraque Evangelicorum parte, authoritate Supremorum Magistratuum, piorum ac eruditorum congruis suffragiis[altered from suggragibus], in qvolibet loco, docti, iique pacifici ac idonei Theologi eligi, ac solemni juramento, certis et arctis conditionibus necessarijs ordinatissimè constitui, qvi tali communicationi incumberent, et penes qvos secundum Dei Verbum et confessiones Ecclesiarum probatissîmas, de omnibus articulis controversis, piè et fideliter decidendi plena potestas esset &c. sic tamen qvælibet regio suos haberet delectos et constitutos Theologos Irenicos, ut [interdum? altered] omnes cujuscunque Loci, unam harmonicam propositionem, confirmationem ac responsionem, viâ aliqvâ idoneâ ac ordine certô constituerent ac componerent, eamque Celsissimæ Dominæ nostræ Principi Irenicæ (aut electis ad hoc, juratisque Theologis ac politicis qvibusdam, qvi junctim Notarios et Referendarios agerent) alteri Evangelicorum parti communicandam tradere tenerentur &c. At inqviat qvis, Via hæc Dispendiosa? Imò verò compendiosissima: I. Proponeret enim qvivis ac responderet (a) in musæo, inter MSS sua, libros necessarios et scrinia sibi ad manus habens, (b) absque affectu, (c) prævio rei exactissimo examine, imò et adhibita cum aliis non electis continuâ (si opus sit) consultatione: (d) Et sic congrua ac debita cum accuratione diceretur qvod diceretur, semel, citra sophismata, extra omnem qvam vocant retractationem: Litera namque scripta manet, imò obsignari singuli paragraphi possent. &c. IIo. Non tantum certitudini consuleretur ac evidentiæ, sed et tempori parceretur ac sumptibus. IIIo. Occurreretur qvam plurimis liticulis, pavoribus, metui circa titulos, locum, prærogativam, aliaque hujus generis. IVo. serenissimi ac Celsissimi Domini Electoris Palatini ardens hoc in negotio studium, authoritas, sumptus (qvi tamen ubi ita procederemus, respectu alias reqvisitorum, perqvam essent exigui) mirum qvantum, et qvidem ultra nos, ex parte juvarent. Vo. Hoc pacto omnes in universum Theologi ac cordati viri, utut à se invicem maximis locorum intervallis dissiti, manus ad hoc sanctum opus, facili negotio, optimè conjungerent. Et tandem si actio et communicatio hæc interrumperetur, foret absque sumptuum dispendio, nec tanto scandalo, qvanto in Synodo et colloqvio; possetque post intervallum aliqvod resumi, et pergi inde ubi desitum esset &c. Hanc viam priori (Colloqvio) longè certiorem personarum, rerum, temporum et locorum statui accommodatissimam, adeoque valde [Greek: eirenopoiousan] nuperè Celsissimæ Principi proposui et explicui, eamque maximè approbavit, approbatamque nunc animitus amplectitur celsitudo sua, qvin et vicinis qvibusdam, magni nominis, Lutheranis Theologis et Politicis non postremis, qvi eam ex ejus dignitate, non ex incipientis [catchword: et]
[5/22/2A]
et proponentis personæ tenuitate pensarunt, gratissimam esse scio; qvod et ipsum Literis mihi transmissis, et variis collocutionibus cum fructu habitis comprobatum habeo. Et sanè inter absentes, scriptô nonnunqvam facilius (ubi intermedius idoneus dari neqvit) qvam inter præsentes, alloqvio et colloqvio, reconciliatio fieri potest. Si rectè attendamus, hominum ingenia ita comparata sunt, ut plurimum ex præconceptis sumant, multa ex inveterato per dissidium odio, unde verba ubi coràm [agitur?] sæpissimè verbis pensantur; qvidqvid de momentis fiat, invitat viva vox, et musti instar, obfrontis concaperationem, oculorum torsionem, inflationem uniculæ buccellæ, fervet; qvi motus gestusve in Iohanne Pomeridiàno sæpè conspiciuntur, cum ab antemeridiano abessent qvam longissime: Hæret postmodum ejusmodi offensio et Paulo et Barnabæ, ac manet alta mente reposta: Hinc jurgia, murmura, [Greek: schismata] &c. id qvod tot tentamenta à multis retrò annis satis luculentè demonstrant: Tali verò scriptorum communicatione longè secùs res se haberet. Interim hæc omnia spiritui sancto, aliorumque pio, dextro ac subacto judicio subjiciuntur: Qvapropter animitùs desiderat. Celsitudo sua, ut ea omnibus Academiis et Ecclesiis nostris præcipuis communicentur, simulque salutare consilium ab ipsis expetatur, An nimirùm ad Vnionem Evangelicam congruè curandam et procurandam, talis communicatio per scripta idonea foret? Et si sit idonea, qvomodo ea rectè constituenda? Qvid in prædicto modo desiderandum mutandumve sit? Aut qvæ [Greek: proparaskeuastika] præmittenda, adhibenda, et qvæ similia?
Qvocirca Reverende ac Præclarissime Vir, sanctæ hujus Vnionis nuperè inter nos curator optimè, et piis exoptatissimè, Ipsius præfatæ Illustrissimæ Heroinæ Principis nomine ac jussu peculiari, Tuam spectatissimam ac plurimùm Venerandam Dignitatem, per sanctam fidelium communionem, nostramque in Christum congregationem, ut consiliis suis sanctis et irenicis benevolè nobis adesse, mentemque suam in hæc omnia fusè ac pluribus nobis aperirè dignetur, perqvam obnixè rogo et obsecro, ut qvid velit Deus Pacis ad suam gloriam, suaque tantoperè afflictæ ac laceræ Ecclesiæ bonum à nobis fieri, eò meliùs scire possimus. Qvod si hanc viam vel priorem amplecterentur Ecclesiæ nostræ, Wirtembergices, cæteris dein Lutheranis eam offerret Celsitudo sua. Rogo denique etiam atque etiam Reverendam T. D. ut omnes Fratres, Summystas in Evangelio, Theologos, Doctores ac Professores (et nominatim Excellentissimos Dominos Theologos Cantabrigienses, Oxonienses, Londinenses) aliosque doctos ac cordatos viros, qvibuscum in Anglia alibique locorum, communicatio sacra ipsi intercedit, de his omnibus informare ac monere non gravetur, ut conjunctis in Dei timore studiis, et unitis precum affectibus ad Deum ardentissimis ac assiduis, eodem spiritu et conatu desideratissimam hanc Vnionem Evangelicam feliciter promoveamus. Sed manum de tabula, Deum T.O.M. supplicibus votis venerans, ut Tuam dignitatem qvam diutissimè incolumen nobis permittat, Tuis et nostris laboribus abundè benedicat, Celsissimam Dominam nostram Principem Irenicam, Ecclesiam nostram santmarianam Reformatam, meque ipsum, Tuo Christiano affectui, precibusque sanctis commendo. Dabam in Musæo meo santmariano proprid. Cal. Qvintil. 1660.
Reverendæ Tuæ Dignitatis
Cultor observantissimus, ac in Christo
servus humillimus et devotissimus
Iohannes Mellet. Orono-Bernâ Helvetius
Celsissimæ Principi Annæ Colligniæ, Ducissæ
Wirtembergiæ &c. à concionibus sacris,
simulque Ecclesiæ Reformatæ santmarianæ
in Alsatia Pastor primarius.
Scripsi jam ante qvinque menses ad Celeberrimas Vestras Academias Anglicanas; sed nescio an Literæ pervenerint nec ne. Rogo Tuam Venerandum Dignitatem ut Responsum per Reverendos Dominos Pastores Ecclesiæ Gallicanæ Londinenses transmittat.
Curabitur maximè in tanto negotio {præcipitetur
ne quid {negligatur.
Laudamus Deum pro felici statu Vestro.
