The Hartlib Papers

cissima supersint latebra, & loci, qvos non patefecit nobilis illa fax, aut saltem vel levissimo negotio mihi cum libitum fuerit mox sit patefactura. Omnia meherculè tam concinna, in tuis Philosophiæ principijs, Dioptricis & Meteoris, tamque pulchré sibi ipsis naturaeque consona sunt, ut mens ratioque humana jucundius vix optaret latiusque spectaculum. In methodo tuâ lusorio qvodam sed eleganti sanè modestiae genere talem te exhibes virum, ut nihil indole genioque tuo suavius & amabilius nihil excelsius & generosius vel fingi possit vel expeti. Qvorsum autem hæc? Non qvod putarem Vir Clarissime aut tui interesse aut Reipublicæ literariæ ut hæc conscripserem, sed quod mirabilis illius voluptatis ac fructûs qvem ex scriptis tuis percepi, conscientia extorqveret hoc qvalorumque[sic] est animi in te grati testimonium. Præterea ut certum te facerem, <left margin: eos> etiam apud Anglos esse, qvi te tuaque magni estimant, divinasque animi tui dotes vehementer suspiciunt & admirantur: neminem autem hominem meipso impensiùs te amare posse eximiamque tuam Philosophiam arctius amplexari. Sed revera, Illustrissime Cartesi, ut nihil dissimulem; qvamvis pulcherrimum illud Philosophiæ tuæ corpus ut ac principiorum parte, qvae certè animus meus, aut paulo habilior est qvam ut capiat, aut ut admittat, adversatior. Sed præeclaræe tuæe Philosophiæe summa nihil inde periclitatur, cum hujusmodi ista sint, ut cum <aut> falsa meritò, aut incerta saltem judicari possint, ita nihil ad essentiam Philosophiæ tuæ ac fundamenta pertine

nere, illamque sine istis optimè posse constare. Qvæ vero ea sint, sit[sic] tibi non sit taedio, breviter nunc exponam.

cum possit esse libra ceræ qvamvis spoliatur figurâ sphæricâ, vel cubica, vel pyramidali &c. sub nulla figurâ posse remanere integram ceræ libram. Qvod tamen impossibile est. Qvamvis enim hæc vel illa figura non tam cera semper sit figurata necessitas summa & arctissima est. Ita qvamvis materia non sit necessariò mollis, nec dura, nec calida, nec frigida, ut tamen sit sensibilis est summè necessarium, vel si malles tangibilis, prout optimè definit Lucretius.

Mitto alias insigniores divinae extensionis conditiones, cum non opus sit hoc loco explicare. Vel hæc pauca suffecerint, ad demonstrandam multò tutius fuisse materiam definivisse substantiam tangibilem vel modo suprà explicato, impenetrabilem, qvam rem extensam. Dicta enim vel tangibilitas, vel impenetrabilitas competit corpori adeqvatè, tua autem definitio peccat in legem [Greek: katholou proton], neque est repricocum[sic] Definito.

[left margin: Artic. 20.] Tertiò, singularem illam subtilatem[sic] non capio, quâ atomos & particulas suâ natura indivisibiles non dari evincas. Ut enim, inqvis, effecerit Deus eas particulas à nullius creaturi dividendi posse non certè sibi ipsi easdem dividendi facultatem potuit adimere qvia fieri non potest, ut propriam suam potentiam imminuat. Eodem argumento probaveris Deum unquam fecisse ut hesternus <NB> <left margin: orietur sol, qvoniam potentia ejus jam efficere non potest, ut sol hesternus> non esset ortus: nec vilissimam posse muscam occidere. Si modo qvi perijt, non perijse potest; Qvod scite de se ipso Ovidius. Aut materiam non creasse cum sit divisibilis in semper divisibilis in semper divisibilia, ac proinde

ae infinitudine, cum particulas actu & infinitas & divisas ipse agnoveris, articulis 34 & 35. Qvod certè si non fecisses, extorqueri tamen posse videtur hoc modo. Nam cum qvantum sit in infinitum divisibile, partes actu infinitas habere oportet. Ut enim cultello aliove quovis instrumento corpus in partes palpabiles, qvae non actu sunt tales, mechanicè dissecâre prorsus est [Greek: amekhanon], sive impossibile, ita vel mente qvantitatem, dividere in partes toti realiter actuque non inexistentes planè [Greek: alonon] est ac rationi absonum. Qvibus insuper adjungi poterit, hypothesin hanc, qvod mundus simpliciter ac revera sit infinitus, æqvalem vim habere, ad explicandam juxta ac confirmandam rationem rarefactionis & condensationis, qvam supra præposuisti Artic^. 6.7. atque istud principium, solius corporis esse extensionem, & nihilum non posse extendi. Qvod enim ibi præstat Logica seu contradictoria necessitas, idem hic necessitas, Physica vel mechanica certissimè præstabit. Cum enim omnia in infinitum usque materiâ seu corporibus sint plena ac reserta, penetrationis lux impediet ne fiat ulla distantia in rarefactione corporibus nuda, vel accessio partium ad se invicem in condensatione, sine interjacentium particularum expulsione.

illâ & jugulatrice sententiâ, qvam in Methodo tulisti, brutis omnibus vitam sensumque eripiens dicam, an potius præripiens, neque enim vixisse unqvam pateris. Nec non tam suspicio rutilantem tui ingenij aciem qvam reformido, utpote de animantium fato sollicitus, acumenque tuum non subtile solum agnosco, sed chalybis instar rigidum ac crudele, quod uno qvasi ictu universum fermè animalium genus vitâ ausit sensuque spoliare, in marmore & machinas convertendo. Sed videamus, obsecro, qvid in causâ est qvod in brutas animantes qvicqvam tam severiter statuas. Loqvi utique non possunt, causamque suam apud judicem dicere, & qvod crimen aggravat, cum ne loqvelam organis satis sint instructæ, uti patet in picis & psittacis. Hinc vitâ sensuque multandæ sunt. Verum enimvero qvomodo fieri posset potest ut aut Psittaci aut Picae voces nostras imitentur, nisi audirent, sensuque perciperent qvid loqvimur? Sed non intelligunt, inqvis, qvid sibi volunt istæ voces quas effutiunt imitando. Qvidni tamen ipsi qvid volunt, satis intelligunt? cibum scilicet qvem à dominis hoc artificio acqvirunt. Putant igitur se cibum mendicare, qvod istâ loquacitate toties voci compotes sciunt. Et qvorsum qvaeso illa attentio est & auscultatio in avibus cantatoræis, qvam præe se ferunt, si nullus sit in ipsis sensus nec animadversi? Unde illa vulpium canumque sagacitas & astutia. Qvi fit ut vel minae vel verba ferocientes cohibeant belluas? Canis famelicus, cum furtim qvid abstulit, cur qvasi furti conscius, clam se surripit, & meticulosè ac diffidenter incedens nemini occursanti gratulatur, sed

adverso pronoque rostro suam ad distans pergit viam. Suspiciosè cautus ne ob patratum scelus poenas luet. Qvomodo ista fieri possunt fine internâ jacti[=facti?] conscientiâ? Copiosa illa historiolarum congeries qvibus nonnulli conantur demonstrare rationem inesse animalibus brutis saltem hoc evincet, sensum ipsis memoriamque inesse. Sed infinitum esset tales narratiunculas hic allegere. E qvibus scio, bene multas istiusmodi esse, ut earum vim vel subtilissimum acumen haut possit eludere. Sed video planè qvid te huc adegit ut bruta pro machinis habeas: Immortalitatis utique animarum nostrarum demonstrandi ratio, qvæ cum supponat corpus nullo modo cogitare posse, concludit ubicunque est cogitatio, substantiam à corpore realiter distinctam adesse oportere, adeoque immortalem: unde seqv[i] si bruta cogitent, substantias immortales sibi annexas habere.

habeam magis in delicijs, adeoque intimis animi tui mei sensibus consona sunt & cognata, ut non solum tardioribus commodè explicare, sed etiam contra pugnacissimos qvosque feliciter, si opus esset, defendere posse me confidam. Qvod reliqvum est, Vir illustrissime operandus es, ut hæc nostra boni consulas, nec me ullius levitatis vanæque ambitionis suspectum habeas, qvasi affectarem clarissimorum virorum familiaritates ac amicitias, cum & ipse, si possim, haud cupiam inclarescere, rem tumultuariam famam judicans privatoque otio valde inimicam. Neque profectò qvamvis animo sim in te admodum prono ac proclivi id unqvam tibi significassem, nisi ab alijs instigatus, sed te tuaque amore latenti tacitaque veneratione prosequi contentus fuissem. Nec obnixè à te efflagito ut ^. rescribas, utpote qvem contemplationibus summè ardûis, vel experimentis faciundis maximè utilibus pariter ac difficilibus occupatissimum autumo. Permitto igitur hîc tibi tuo jure, ne sim in publicum injurius. Qvod si tamen hæc nostræ qvalia qvalia fuerint, responsione qualibetcunque cohonestare dignatus fueris, rem herclè non ingratam præstabis