The Hartlib Papers

Title:Copy Letter, John Dury To Brother Samuel, In Latin
Dating:undated
Ref:59/10/166A-167B
[59/10/166A]

<another hand: Epistola Duræi ad fratrem Samuelem>
                                                      33
Quæ de Iudæorum inter Christianos priuilegiis scribit frater tuus quæque de neglecta salutis ipsorum cura subjungit, nimis vera sunt, optandumque equidem foret [ue? altered] saltem ipsi liberum foret per leges publicas impune, Sacro-Sanctum Iesu Christi nomen blasphemare, vel in concionibus suis aut scriptis aut priuatis sermonibus Salutis nostræ authorem Anathema (quod sæpe faciunt) vocare. Sunt alibi strictius habiti et arctioribus circumscripti cancellis, quàm in Polonia; aliti non omninò admittuntur, vt in plerisque Europæ Regnis. Anglia, Gallia, Hispania et ni fallor, Dania et Svecia;: solum in Polonia, Germania, et Italia ipsis liberum est versari; ubi scilicet diuersorum Principum et Rerumpublicarum æmulationes peruersæ, omnes corradenda augendæque pecuniæ rationes admittunt, sine Religionis et publici boni respectu: dum quilibet sibi tantum prospicit, et quicquid ad dirigendam potentiam, quocunque modo, pertinet, in partes suas trahit, et aliis per inuidiam conatur subtrahere. Sed de Studio in Iudæorum conuersione adhibenda, quid dicere debeam vix scio. Videtur id difficulter suscipi posse cum fructu, diuisis ita Christianorum inter se animis et factionibus tot diuulsa, Dei Ecclesia: donec enim aliqua ex parte saltem scandalum illud auferatur et Idolatria inter quosdam Christiani nominis homines aboleatur. (Deus suscitet seruos sibi extraordinariis Spiritus donis præditos et verbi efficacia sufficienter imbutos) vix est credibile aliquid cum fructu tentari posse erga ipsas. Domini Mornæi liber præter illos, quos frater tuus nominat de veritate Religonis Christianæ non est in utilis ad hunc scopum. Deinde et Domini Grotij libellus de eodem subjecto [valde?]
[59/10/166B]

neruosus est: Sed si quis Domini Bruchtoni Angli, qui uitam suam hisce studiis penitus impendit, omnia hunc in finem edita scripta et consignatas tam Hebræico quàm Latino atque Anglico sermone meditationes nancisci posset, forsan ex illo multa, quæ huc facerent colligere liceret. Sed de mediis, quæ adhibenda putat huci instituto, ut paucis sententiam meam aperiam, ita judico. Esse quidem vtile et pene necessarium iis, qui cum Iudæis agent ut fundamenta dogmatum Talmudicorum accuratè perspecta habeant; sed tamen inde tractationis exordium non esse faciendum. Præstat enim veritatis asserendæ, quàm refutandi erroris methodum sectari. Itaque de libris Iudæorum disquirendis tantopere non laborundum videtur in quibus occulta magis illorum mysteria latent, quàm fundamentalia Dogmata fidei nostra (1) quod Iesus Christus sit verus Messias Patribus qvondam à Deo per Prophetas promissus stabilitur atque illis ejus Veritas euidenter demonstretur (2) Quod in cultu externo sibi Deus neutiquam complaceat, sed internum et spiritualem cordis renouationem requirat, ita, vt nullus, neque verus sit Iudæus, neque Christianus, nisi ille, qui ab interno spiritus statu talis est et Deum in corde colit. Methodus autem demonstrandæ hujus veritatis nula videtur illorum Conuersationi accomodatior adhiberi posse, quam ut ex consensu Noui et Veteris Testamenti et complemento rerum in illo prædictarum, quæ in hoc jam euenerunt <de> Messiah, clarum fiat, Messiam Principem Spiritualis Regni Dei esse, et talem Christum fuisse, talia pati, et tertio die à Mortuis assurgere deluisse. Neque obstat, quòd illi iam neglectis Bibliis sese Thalmudicis Traditionibus
[59/10/167A]

totos dedant; hoc ipsum illis vitio vertendum est, atque in eo ab errore reducendi sunt: nam et id fieri potest, cùm non denegent textui Authoritatem diuinam et Thalmud non aliter suspiciant, quàm quatenus Bibliorum sensum fusius aperiat, quam in ipso contextu sacro continetur. Ergo si ratio[altered] interpretandi contextus quæ ipsorum fidei analogiæ et Verborum Analysi conformis sit, adhiberetur, cogerentur tandem Talmud deserere, dum viderent aliam magis euidentem et salutarem et spiritualem in textu Veritatem detegi. Fidei autem ipsorum Analogia illa æstimanda est, quæ fundamentalia complectitur dogmata, in quibus omnes illorum Doctores et Sectæ[altered] consentiunt: et quæ priscis Patrum ipsorum seculis ante Christi adventum judicata fuere fundamentalia. Sed ante omnia Studendum est ut insistamus vestigiis Apostoli Pauli in Epistola ad Hebræos et Romanos, ex quibus duabus epistolis solis tota ratio convertendi ad Christianismum Iudæos à Spiritu S. usurpata quondam peti potest; Nam in Epistola ad Romanos demonstratur ratio ex ipsa lege legalem Iustitiam euertendi, quod ad Iudaismum destruendum planè necessarium est. Et in Epistola ad Hebræos docetur methodus ex oeconomia Mosaicæ Ecclesiæ et diuinis Oraculis de Christo. Messiam verè Spiritualem, Regem, Prophetam et Sacredotem ipsis commonstrandi: Si velimus tempus impendere illorum fabulis et traditionibus investigandis neglecto veritatis fundamentalis studio, verendum est, ne in Labyrinthum inanium specualtionum cum ipsis per trahantur, et verisimile est illos semper in Thalmudica
[59/10/167B]

Doctrina futuros nobis eruditiores, cum ab ineunte ætate soleant sese in ea exercere. Itaque tutissimum erit meo Iudicio per demonstrationes veritatis coelestis illos adoriri, ita; ut sentiant vim Euangelii per euidentes licet non expressas consequentias, inque cordibus suis percipiant Mysterii ejus excellentiam, in quo verum Isrælis Regnum consistit. Multa hic dicenda forent de Prudentia adhibenda in Rebus cum illis pertractandis; sed in præsentiarum id non vacat. Hoc tamen vnum addendum videtur adhuc, Thalmudicorum dogmatum intelligentiam potius requiri ad subterfugia illorum, quæ adversus verum Scripturæ sensum adhibent, detegenda, et ad exceptiones quas allegant, refellendas, et dubitationes denique omnes propter quas veritatis agnitionem difficilius recepiunt tollendas, quam ad fundamentalem et primarium conversionis conatum. Si quis tamen dijudicatis prudenter rerum circumstantiis consultius Iudicauerit à Thalmudicæ Doctrinæ refutatione cum aliquibus initium facere: aut ex Thalmudica doctrina potius (siquidem id fieri possit:) quàm ex Bibliis Euangelium demonstrare, non repugno: Sed aliud est particularem molire cum aliquibus tractationem; aliud est, Methodum veræ conuersionis generalem intendere: atque ad illius complementum media disquirere et comportare velle. Hæc hactenus de Iudæorum conversione sufficiant. Hancque (ut verbo finiam) melius à quo quam vix promoveri posse hac tempestate existimo, quàm si quis veram et [Greek: gnesios] Christianam Euangelicorum reformationem, Concordiam et fundamentalem in cognitione et praxi veritatis perfectionem ad vmbilicum perducere satagat et pro virili Iuvet.