The Hartlib Papers

Title:Copy Petition To Cromwell In Scribal Hand D?, In Latin
Dating:undated
Ref:54/37A-38B: 38B BLANK
Notes:Draft at 54/39.
[54/37A]

 Serenissime ac Reverendissime Princeps, Domine Clementissime
Non miror Serenissimam Celsitudinem Vestram ad nudam aliorum realtionem contrà me inauditum in tantam inclementiam subitò delapsem, ut vel audientæ locum, minùs excusatione amplius mihi superesse probè norîm, vtpotè qvi iam me antè ejus condemnarint, qvàm in effectu patrarim, eoque minùs [space] modum sperare potero à Serenissima Celsitudine Vestra, ejusque Ministris, hoc apud ipsos indubitato Hæreditario judicio præpeditis qvasi extrà [Ovile?], cujus magnam sollicitudinis partem Serenissima Celsitudo Vestra sollicitè gerit, [Ovibus?] Christi nec salus nec vita sit; ut proinde huic eorundem aquitæ opinationi plusculùm indulgendo, succensere ijsdem vel causam meam vel justificare utpotè qvos sciam nè Veritatem vel inviti intueri ac agnoscere cogantur, non dignari hujusmodi vel aspicere, ac secreto Politico alijs eorundem Lectionem severissimè interdicere solere. Sed id duntaxat humillimè celare non debui, me jam ab annis discretionis instinctu qvodam interno abusus et Errores, qvi apud Vos in Religionis negotio sensim invaluerunt, hæreditariâ traditione qvasi in naturam abierunt, notasse, ac abominari coactum fuisse: sed qvod nec viderem qvâ elabi, nec quò me recipere possem, & ob innumeras alias difficultates & respectus, retentum fuisse, atque nihilominùs abusus ac errores hujusmodi. qvantùm sine periculo poteram, sub alijs prætextibus declinasse: qvæ unica causa fuit, qvamvis aliter à qvibusdam acciperetur, qvare in multis infreqventior extiterim, & singularis habitus fuerim, ambivi etiam altiora qvædam, putans qvo apud vos majori loco essem, eo majori cùm ædificatione ac facilitate Intentionem meam me exeqvi posse, prout eadem de causâ Orthodoxos, qvi Reformati dicuntur, in non leve offendiculum multorum Vestrorum pensavi, ac mihi obseqvijs addictos facere studui, qvamvis eosdem pro secundandâa intentione meâ, nè qvidem sic favorabiles uti sperârem expertus sum, licet bis non aliam ob causam qvamvis sub alijs [catchword: præ]
[54/37B]

prætextibus in Hollandiam digressus fuerim, aliàs omnes occasiones me insinuandi Orthodoxis   [space]   captarim. Cumque hanc mutationem absque omnimodâ mei meorumque convulsione ac conqvassatione, haud procedere posse præsentirem, non inconsultè neque temerariè præcipitandum putavi, sed [space] me priùs diversis & ijs etiam qvi Principes Vestros ad suscipiendum vestrorum errores, persvaserant, & conterendo cùm ijsdem, ac consulendo eosdem, semper instinctus meos plus [roboravi? H alters from robora.i] qvàm infringi sentiebam, ex qvo petendo duntaxat principium hoc præsupponebant, qvod maximè erat in quæstione. Media tamen ab ijsdem suggesta pro expediendo me ab hujusmodi, ut ipsis dicere placebat, sathanæ tentationibus, non neglexi, sed eorum sedulo usu, magis magisque me firmavi, in dignoscendis Erroribus & abusibus ac veritate & genuina proximi
  Ita jam nec respectus, nec commoditates, nec difficultates, ulla me ampliùs retinere valerent, qvin in Obseqvium fidei, relictis erroribus ac abusibus, simùl cùm omnibus charis, qvacunque daretur Veritatem ac geminam praxin Evangelicam sectarer, præsertim qvòd me eo tempore in mundum hunc editum cernerem, qvo si ex numero personarum, penes qvos veritas esset, dijudicandum foret, vix posset eadem discerni, dùm tres partes paribus animus ac dubijs erroris veritatem sibi astruerent internecionem [space] donec semivivum cogerent ad qvemlibet in hoc suæ Conscientiæ relinquendum. Ut autem cùm minori qvo possibile foret motu fieri posset 2. Iulij elapsi anni, sub prætextu invisendi Serenissimæ Celsitudinis Vestra [space] pauculis meis proprijs rebus qvas sine suspicione poteram mecum sumptis perrexi, indeque Clivos ast vbi ibidem subsistentiam non reperirem, neque in Hollandia licet pro meorum consolatione, ac vitandâ suspicione, magnis me publicis negotijs destinari fucis in eum finem à principibus qvibusdam commodatò habitis prætexeram ac calamitates meas patienter sustinendo, sciens non esse discipulum supra magistrum, sedulò occultarem, neque vel luctuosissimo obitu matris mihi charissimæ vel rei domesticæ, aut amittendarum commoditatum, & omnium charorum qvos domi habebam cura, me â cæpto retrahere valeret; neqvidem [catchword: inhuma-]
[54/38A]

inhumanitas eorum ad qvos me huc receperam, apud qvos licet vos id credere non possitis. Eleemosinis sat penè subministratis victitare debui loco ejus qvod vos existimatis, me honoribus, Divitijs, aut formosâ diviteque puellâ ad hujusmodi resolutionem allectum & inductum, qvin animus magis firmaretur, qvo minùs ab hominibus successus secundaretur, ac jam clivis hucusque ab Erroribus ac abusibus me gratiâ Dei semel expeditum, incontaminatum conservarim, ac hucusque præservarim, totum sinceriori verbi Divini praxi me dederim, huc in Angliam trajecto mare, credens me inibi clementius ac tutius Exilium reperturum, post trium Mensium molestissimam pro [space] ac expectationem, ac non sine naufragij periculo expertam rejectionem, difficile admodùm navigatione appuli eo commodo solo [word deleted] (cùm aliàs non minùs adhuc hic salutis ac adhuc plùs incommoditatis ex [space] complexione ac meâ victitandi ratione aëris rigore ac intemperie, Lingvæque defectu experirer) qvòd longius remotus, mihi à molestijs & interpellationibus vestrorum non sic metuere haberem. Ac ibidem mihi oblatas amplas conditiones, repudiando simpliciorem apud Ducissam in [space] ut in ibi absconditus esse possem acceptarim. Et cùm nunc libertas ea qvam Christus suis pretiosissimo Sangvine suo acquisivit, ac tanti sangvinis Christiani profusione restaurata, ac pactionibus publicis obsignata, mihi tanti constiterit, ut vitam qvasi cùm morte, famam cùm fortunâ infamiâ, media honestè vivendi, cùm ignominiosâ egestate, commoditates cum summis incommoditatibus commutare, ac ex totidem Patronis ac Amicis [intensissimos?] hostes & persecutores pro Christi causâ efficere necesse habuerim; hoc uni cum humillimè rogandum putavi, qvatenùs Serenissima Cels: Vestra, qvam pactionum publicarum sanctissimam Observatricem scimus, me eadem pacificè frui clementissimè sinat, ac suis demandet, nè in hujusmodi qviete Christianâ me interturbent, cùm aliàs eandem latere non possit, licet ejusdem potentia tànta sit, ut me facili negotio de facto conterere possit, tamen Deum qvem unicum habeam, non curabo qvid faciat mihi homo. Orthodoxos Potentates non tàm exiguitatem Personæ meæ, qvàm interesse commune Religionis, ac violationem pactorum publicorum non inultam relicturos, ac tam difficile vix restinctum incendium facillimè restaurandum ac prindè nihil de Serenitatis Vestræ Clementissima sinceritate sinistri metuens, humillimè desidero qvatenùs mihi pro expediendis meis mihi restantibus negotijs, liberum accessum, mansionem necessariam, ac reditum ad se et suos mediante sufficienti salvo Conductu, tutum præstare Signetur mansurus in ejus expectatione
      Serenissimæ ac Reverendissimæ Celsitudinis Vestræ
                                 humillimus Servus**