| Title: | Odes And Eulogies Of Continental Statesmen, In Latin |
|---|---|
| Dating: | 1629 Or Later |
| Ref: | 38/10/1A-6B: 1A-B, 6B BLANK |
[38/10/2A]
Philbertus Emanuel Sabaudiæ Princeps:
Thalassiarcha Hispaniæ:
Prorex Siciliæ:
Melitensium Equitum Primus.
Titulis Magnus.
Caroli Emanuelis filius
Hispaniarum Regis Nepos
Austriacorum decus, Sabaudorum spes:
Ortu Maior.
Victoriarum splendore Barbaris formidabilis:
Vitæ innocentiâ, & morum svavitate, Orbi charus:
Pietate singulari, & sanctitate admirabili, Deo gratus:
Meritis maximus.
Parum ducens Hostes debellasse Dextræ fortitudine,
nisi & mundum vicisset Contemptu vanitatis,
Et seipsum domuisset Odio vitij: Post
tres præclarissimos in terra triumphos,
vltimum in Cælo jam agit: Angellorum
stipatus Satellitio.
Corpus (Cæli depositum) tenet Sicilia:
Infoelix Fælicitas.
Famam capit Orbis, quantum potest, & dolet quod non
potest totum:
Foelix Immensitas.
Animam Dei spiraculum, tenet Deus, & gloria coronat,
cui non per orbis:
Immensa Foelicitas./
[38/10/2B]
Prosopopoeia ad Parcas.
Egregiam verò laudem, & spolia ampla tulistis infaustæ Sorores, infoelices Parcæ, Philbertum Principem Iuventutis, delicias orbis, invidia dicam? immo sceleratâ manu occidistis; & uno ictu Sabaudorum crescentem spem, mundi totius maturam gloriam jugulastis. Nihil vos virtutum supra annos maturitas? nihil ætatis infra gloriam acerbitas? nihil foelicius animæ pulcherimum domicilium? nihil orbis totius lachrymæ, suspiria, moverunt? Quin age ergo Mors Sacrilega, odium Dei et hominum, satia te sangvinæ quem sitisti: post has Epulas pingves. æternum (crede mihi) jejunabis! Nam sis licet in quærendo malitiosè diligens, et in Exequendo diligenter malitiosa, antequàm alium reperias fortem, magnanimum, nobilem, pium. Philberto similem, tempus te feriet suâ sagittâ./
Ad Serenissimas Infantas.
Parcite, parcite Heroinæ Philadelphæ dolori nimis justo, si non nimius. Nolite Padi[altered] cursum intervertere, et bellissimas genas lachrymarum Eridano submergere. Non cecidit Philibertus tanquam Phaeton; cujus calori[altered] superbo extingvendo opus erat sororiarium lachrymarum diluvio. Sed innocentiæ, pietatis, virtutis, curru triumphati in coelum ascendit; cujus gloriæ contemplandæ, eget orbis oculorum vestrorum serenis stellis. Cavete, cavete, quid agatis, tanquam Niobe fratris pulcherrimi fiatis, simul, & Deploratrices & deposita./
[38/10/3A]
Tuus (O Carole) dolor superat Agamemnonis luctum: silentio tegi potest, verbis exprimi non potest. Aude tamen aliquid te solo dignum, et qui toties hostes profligasti, semel vince teipsum. Atlas mundi tenet pondus, & sustinet: Tu qui orbis dolores cum tuis mixtos, sustines, ne cede: Post omnes coronas, hæc erit Palmaris, si instar Palmæ, tam justi doloris ponderi non succumbas. Fac ut te operi intentus suo Deus respiciat: nam cordi illi est virum videre fortem, qui cum mala fortunâ litiget. In Hispaniâ duo jam pridem Arboris Sabaudicæ exaruerunt sarculi. At minimum est quod fecit Iber. Sicilias jam tandem pace desperas Gallis notas, Completorium cecinit Sabaudis imprimis luctuosum, omnibus acerbum qui virtutem incolumem amabant; sublatam desiderant./
De morbiliis Photiam infestantibus.
Audax fuit illud facinus Morbillorum, qui Photiam Brittanniæ ocellum, Europæ decus, Gyneceæ gloriam spectare, spectatam tangere, tactam pungere ausi sunt. Ast nec Dij ipsi, Deæque Sacrilegia quæ vindicant, evitant. Læva mens coelos scandit; & licet fulmine dejecta ruat, jactat sceleris concepti[H. alters] audaciam. Nullum caret Exemplo nefas. Dianæ Templum Sacrilegâ Erostrati manu conflagravit magno ausu, sed infelici successu, nam gloriam, quam [right margin, H, Greek: adoxían] ambiebat, amisit, infamiam, quam fugiebat, perennis sceleris memoria. Photiæ majori orbis miraculo (quam illud Asiæ) faces, non minus ardentes admoverunt Morbilli; non minor in illis malitia sed maior [Greek: diòs soteros] clementia; qui templum illud suum [Greek: asbeston] reddidit, & non solum malignam extinxit flammam, sed et scintillas ita in fuligine propriâ sepelivit, vt cum illis evanuerit memoria. Sed audio dicentes, Coelestia numina ludere quandoque in terris solita, & infima [catchword: corpora]
[38/10/3B]
corpora cælos aliquando impunè penetrare, quumque Febri dederit antiquitas Apothesin, licere vobis Dominæ vestræ quam Photiam compellabat ancillari. Sit ita: at non videre satis erat? Sol nil plus habet, & sat habet. Venerem Hyppolitus salutavit, sed ê longinquo: similem in vobis desidero modestiam: Basiliscus qui quid videt lædit; & tactus torpedinis inficit mediante Arundine. Vos quò pestilentiores magis, eò minus appropinquare debuistis. Dianam vidit Acteon; at non impunè: nec inultus Hermaphroditus, qui Salmacim tetigit licet partem criminis elueret aqua intermedia. Sed ut Porcellaneam nulla inquinant Toxica: Sic divina Photiæ crasis venenum cum Mithridate bibit & illæsa manet; imo instar auri purgatior igne egreditur & nova ex Rogo renascitur Phoenix. Quid [H: si] animatam illam nivem improbæ variolæ sua sanie [letter deleted] ad tempus variegaverint? An non Iridem tanto magis miramur, quanto magis versicolor? <left margin, H: via lactea> Coelum eò conspectius quo plures scintillant stellæ: non ipsa luna immaculata si Astronomis credimus: Et si sol sine maculis conspicitur terræ motum indicat. Dicerem Photiam stolam induisse tinctam sangvine amantium, quos formæ imperiosæ desperatio præcipitaverat, nisi scirem verecundiam colorem esse quem ingenuis gignit pudor. Si quid illam, illâ insciâ vidit, & arsit, arsit et perijt: Photia nescia culpæ erubescit. Non inculpatur sol, si nimis propè spectantes excæcat, Et si Papilio - perit circa flammam quam deperit, innocens manet tæda. Ægrè tamen tulit Cupido suorum stragem & quum sciret arcum et sagittas tela esse invallida contra pectus adamantium armatum virtute (quæ mille scuta) subrepsit ex Patris Cycl
[38/10/4A]
De infoelici Henrici Friderici Bohemiæ
Principis[altered] Naufragio, Threni/
Infremuit Coelum, intumuit Mare, & gravida Thetis peperit ruinam, cui similem non vidit Lux, ex quo dictum fiat. Conjurati renti mortifera vexilla fatali appensa antennæ inflarunt; Charontis Cymbam contra Argonautarum Navem impulerunt; unoque hoc ictu Aureum nostrum Vellus, Delicias Orbis, Neptuno victimam (proh dolor) acerbam immolaverunt. Occultauit sol caput, & radios â tam funesto spectaculo cohibuit. Luna horrore perculsa non comparuit; nec ullus in Coelo oculus, qui ocellum Europæ excæcantem contueri potuit. Ventorum sibilus, æris expressit suspiria; & muti pisces tanquam in Ladonis lacu, vocali ingemuerunt fremitu. Vnda sibi conscia mali quod fecerat, trepidante æstu, pondus doloris publici quod portabat in arenam exonerat & post solo commissum Coeli depositum, fluectibus plusquam Decumanis fugiendo, Oceanum, ubi se expectaret quærit. Stupent hic curæ ingentes: Cor excors nescit palpitare: Spectatores fiunt spectacula: nec lachrymam dare poterant, qui in statuas irriguerant. Nolo in Eurum Notumvé debacchari, licet musam agitet furor. Ast te Dij omnes, Deæque male perdant improbe Nauclere, qui claro te affixisti Navis, excors ipse regiminis; et plenus cerevisiâ[altered] evomuisti Oceanum in Principem Iuventutis: & sacrilego Anabaptistarum tuorum more, secundâ & superfluâ suffocasti aqua. Nil tibi gravius tanto pro scelere imprecabor, quam ut instar Tantali, in medijs semper sitias aquis; et pro ultimo supplicio moriare sobrius./
[38/10/4B]
Coelum ambiunt omnes, capiunt pauci. Maxima pars Mortalium terræ adhæret, et divinæ particulam auræ humo affligit. Durum corporis & animæ divortium quum urget Necessitas; Rarum quum non urget. Vnicum hoc infelici huic seculo miraculum. Vos divæ Heroinæ exhibuistis; quarum animæ etiam in Ergastulo liberæ. Votorum compedes quibus corpora ligatis emancipant Animas; & in vita carni antè tempus valedicitis. Quid hoc aliud quam Coelum in terrâ frui, & Coelestem præcipere coronam, quæ eripi non potuit. Quinque ex Sabaudiâ Reginas una ætas vidit coronatas; sed coronis terrenis; Duas nunc videmus Diademata gestantes Coelestia; quæ eò magis præfulgent, quo minus vos de terra sollicitæ; Imperia tueri, et dilatare sit illis curæ, qui serò Coelum cogitant. Erit vestra laus de mundo in mundo triumphare; spernendo spernenda; et adorando (quod solum adorari debet) Iesum Christum sponsum vestrum.
[38/10/5A]
Tandem quiescis Carole [si? MS faint] post exantlatos plus quàm Herculeos Labores, ingentem animam, nullis fatigatam curis, Deo qui dedit reddis. Ac quid mirum video? Cedit Atlas cadit Orbis. Victorius pro te pondus sustinet, teque qui iam supra Polos, tanquam ad Polum respiciens tua prudentiâ ac fortitudine hæreditaria vacillantem Orbem tuis firmat viribus. Fulgura tacta montis Æmilij, Taurini, & Nicæi Castra dira fuere præsagia futuræ Cladis. Ast tu, alter Phoenix in medio Patriæ incendio, tanquam in Rogo moriens renasceris victurus semper. Interim movetur Gallia, commovetur Germania, agitatur Iberia, ardet Belgia, flagrat Italia. His tantis in retus quomodo vacabat tibi mori? Tantum instar in Victorio, ut se te mortuo triumphet? & undas compescat, quæ te ad sydera erexerunt? Age ergo: macte virtute Paterna; & plus ultra tenta. Queritur Alexander nil sibi â Philippo relictum quod ageret. Tibi indulgentior Carolus, qui satis amplam virtutis tuæ stravit segetem. Super fundamenta ab illo iacta condendum tibi templum honoris, cui non patebit ingressus, nisi per portas virtutis. Illius adæquare gloriam tentabunt forsan æmulis futuris sæclis: Tibi superare incumbit, ut cum tuis statuis illius perennes memoriam; Martis & Mercurij alumnis relinquendæ Lachrimæ, quibus Patrono & Mæcenati defuncto æternum parentent. Tu illius solum specta trophea, teque ad maiora moliendum; Et Pater Æneas & Avunculus excitit Hector./
[38/10/5B]
De Carolo Emanuele Sabaudiæ Duce
sexagesimum Octavum ætatis annum
inchoante 1629. Ian: 22o.
stylo Gregoriano/.
Hæc est illa dies magni quæ conscia partus decem & quatuor pene Olympiadas vidit Carolus Emanuel, nec vidisse vident, qui rident. Ætatem non signat Natura effoeta, sed designat rerum præteritatum memoria. Æson miratur, & olim, ante quater denos hunc se reminiscitur annos. Nihil hic fabulosum[H alters]: nec â Poetis mendicamus quod dat rei veritas. Mens sana in corpore sano, eadem sit in eodem. Nec Atavus de Natura queritur[H alters]: quæ quod dedit conferrat, quod consumitur restaurat. Mens nunquam in quovis senescit: at hic non debilis manus, per nec coxa. Astyanacta diceris ni[H alters] Priamum scires. Currunt anni, sed non decurrunt: instar amnis labitur <left margin, H: non delabitur>: Nec minus habet vitæ, quamvis plus viæ. Peregrinatur in mundo sicut exeridus Hebræorum in Arabiæ deserto, cuius nec vestem attrivit, nec crassim imminuit, edax octo Lustrorum voracitas. Imperat Naturæ [Greek: phusióeratos]. Et qui solem immobilem fecit & Lunam tardigradam, ut produceretur dies vindictæ conjuratos: Macrobios etiam producit, cum aliquod insolens designat. Cum Iulio perijsset Cæsarum memoria, nisi illum perennasset, Augusti Longævitas. Caroli Cottiarum Regi, Allobrogum Duci, Oropodiorum Principi, nova designant facta Imperia; nec ante dabitur vitæ terminus, quam terminus Imperij dilataverit. Sorte tamen sua contentus; nihil ambit, nisi famam, nec illam nisi bonam: Magnum te dicerem, invicte Heros, si tua hoc modestia pateretur: dicam foelicem quod non invidia negabit. A dextra vides longam Avorum seriem, quorum anitquam gloriam, nondum antiquatam, tua renovat virtus. A Læva jucundam Principum spem, quorum crescens fama tuam augebit.
[38/10/6A]
Nulla recordanti lux est ingrata, gravisque
Nulla fuit, cujus non meminisse velit.
Ampliat ætatis spatium sibi vir bonus: hoc est
Vivere bis, vita posse priore frui.
Elogium Ernesti, Comitis Mansfeldij
Ad Famam./
Eia, Age, Dea Pennigera, quate alas, sume Tubam, nec patere mortem de Martis filio triumphare, Heroum animas non absorbet Lethe, nec illorum cinceres ita claudit [vnna?], ut pereat memoria? Fac sciat unus & alter Polus quantum instar in illa animâ, quæ Racoviam, ignobilem Bosniæ, Pagum immortalitate[altered] donavit. Nobilitat oppida Principum mors, æquæ ac ortus, et quamvis ingrata Patria, non habeat ossa, redde tu orbi (quod debetur) virtutum, & rerum bene gestarum gloriosam memoriam: si te tacente nesciant Posteri, quam fideliter - Frederico Regi inservierit, quam viriliter tonantis Cæsaris fulmina repercusserit, quam cautè vulpinas Bavari astutias eluserit, quam foeliciter Frankendaliam, Hagenoviam, Bergam ad Somam ab obsididionibus liberaverit, quam Gloriosæ de Leopoldo fugato, de Tillio victo, & Cordubiensi profligato triumphaverit, actum est de tua fama; Tace, si audes, quantum Anglis carus, Gallis acceptus, Venetis gratus, Sabaudis dilectus, amicis omnibus in delicijs, inimicis formidabilis, nunquam victus, nisi proditus, ingenio quantum ferro potens, & in æternum si taces infamis esto. Hæc tu si fusius sonora buccina Orbi fideliter propalabis, non de te prius quam de illo triumphabit æternitas./