The Hartlib Papers

Title:Scribal Copy, Comenius' Lux In Tenebris, Title & Prefatory Matter Part 1
Dating:Undated
Ref:35/81A-10B: 1A-2B BLANK
Notes:The MS is within a brown paper wrapper, on the front of which is written: No 1.; there are broken seals.
[35/8/3A]

                   LUX IN TENBRIS.
                       hoc est
                   Donum Prophetiæ,
     qvô Deus Ecclesiam Bohemicam, sub tempus horrendæ
      ejus pro Evangelio perseqvutionis, extremæque
         dissipationis ornare, paterneque solari,
                     dignatus est.
  Submissis de statu Ecclesiæ in Terris. præsenti et mox
    futuro, per Christophorum Cotterum, Christinam
   Poniatoviam, et Nicolaum Drabicium, Revelationibus
                verè divinis.
    Qvas nunc è Vernaculo in Latinum fideliter translatas
        in Dei gloriam, afflictorum hucusque pro Deo
         solatia, aliorumque salutarem informationem,
            ejusdem Bohemicæ Ecclesiæ superstites,
               miserationeque Dei jam recolligi
                  incipientes, Reliqviæ, in
                        lucem dant,
  Anno inchoatæ liberationis,...........
[35/8/3B]

              1 Thess. 5. ver 19, 20, 21.
Spiritum nolite extingvere. Prophetias nolite spernere.
        Omnia probate, qvod bonum est retinete.
                   Amos. 3. ver 7.
Non facit Dominus Iehova qvicqvam, nisi revelaverit prius secretum suum servis suis Prophetis.
                  Ier. 28, ver 8,9.
Prophetæ qvi fuerunt ante me et te à seculo, prophetaverunt super Terras multas, & Regna magna, de Bello, et Afflictione, & Peste. Cumque evenerit verbum Prophetæ, tum cognoscetur Propheta, qvòd miserit eum Iehova in veritate.
                   Apoc. 22. ver 6.
Hæc verba fidelia sunt et vera! Qvia Dominus Deus sanctorum Prophetarum, misit Angelum suum ad indicandum, servis suis, qvæ oporteat fieri citò.
               Irenæus Lib. 4. cap. 43.
Omnis Prophetia, priusqvam habet efficaciam, ænigmata et ambiguitates sunt hominibus. Qvum autem venerit tempus, et evenit id qvod prophetatum est, tum prophetia habet liqvidam expositionem.
[35/8/4A]

    IESU CHRISTI per Europam sparsæ,
      Evangelium ejus amplexæ, et pro illo
      hucusque Mundi odia perpessæ Ecclesiæ; aliisque
      Christianismum professis, lucem tamen et [deletion]
      veritatem Evangelij ignorantibus, eoque
      perseqventibus; sicut et in Ecclesiæ Catholicæ
      gremium undecunque jam jam aggregandis Gentibus et
      populis: Gratiam et pacem à Deo Patre nostro,
          & Domino IESU CHRISTO!
Nullum est dubium, charissimi, plerosque Vestrum antiqvam illam Ecclesiæ Iudaicæ (sub Ieremia) cantilenam, AB ANTIQVO APPAREBAT MIHI IEHOVA (Ier. 31.3) facere suam: hoc est. divinas antiqvitùs (per Patriarchas, Prophetas Apostolos) factas [REVELATIONES altered] firmiter credere; præsentibus autem, si qvæ se offerant (qvales illo tempore Ieremiæ [f] Visiones fuerunt) dissidere, eâque ratione minus sibi, qvam Patribus olim, prospectum existimare. Verumenimverò qvid ad hæc DEUS? ATQVI DILECTIONE ÆTERNA DILIGO TE, respondet ibidem æternus ille Hominum amator, perpetuusque salutis Ecclesiæ suæ custos. Ostendens se semper sui similem, semperque eundem esse, et à consvetudine Homines amore proseqvendi, illosque in necessarijs non destituendi, non recedere. Qvam ejus philanthropiam usque adeò esse æternam, ut etiam nos, in qvos fines seculorum devenerunt; illam à nobis non putare alienam conveniat: speramus veritate propitiâ,
[35/8/4B]

ipsoque Deo conscientijs dante testimonium, demonstratum esse Præfatione super Visiones Kotteri, qvæ hîc proximè seqvitur. Qvia verò in alijs qvoque Evangelicis Ecclesijs, his aliqvot et viginti retrò annis, Virorum et foeminarum ecstaticorum, et per illos factarum Revelationum non defuerunt exempla, resque doctissimorum qvorundam Virorum, imò integrarum Academiarum, super hâc materia velitationibus acta est: nos ijs, qvæ aliorum propiùs qvàm nostram tangunt conscientiam, ad alios remissis, et qvomodo illi ipsi sua hæc alijs communicare, aut qvibus argumentis ut infallibiliter vera (novimus enim intervenisse deceptiones, hîc et ibi) adstruere, et an sua illa Catholicæ Ecclesiæ censuræ submittere, et ad Eventum Veritatem (tanqvam nobis divinitùs datam vaticinia probandi obrussam, Deut 18. 22. & Ier. 28.9.) omnia exigendi potestatem tradere velint, illorum relinqventes arbitrio: nostram tantùm de his nostris brevissimam informationem præmittemus, curque jam ita conjuctim in lucem dentur, explicabimus.
     Ante omnia verò protestamur coram Deo et sanctis ejus Angelis, juramusque per tremendum nomen fidi illius omnium arcanorum Testis, futurique vivorum & mortuorum Iudicis, nihil hîc à nobis humanitùs confictum afferri; sed ita ut ab illis ipsis personis qvos sibi è medio nostri Deus in organa hâc parte sua elegit, scripta sunt, fideli manu (ex ipsis autographis vera apographa) in medium deponi. Qvippe nos, in qvorum ista manibus hucusque custodita fuerunt, qvia hæc verè à revelante Deo venire persvasi fuimus, et adhuc sumus, mutare in his aliqvid, addere vel adimere, tam parum ausi sumus et audemus, atque qvisqvam Dei timens Christianus in antiqvo Dei Verbo (cujus Veritas jam instar auri et argenti septies igne probati habetur,
[39/8/5A]

plenamque canonicam & immutabilem, obtinet authoritatem) vel apicem unum mutare per conscientiæ tremorem audet. Non qvod harum Revelationum authoritatem scriptis Propheticis et Apostolicis æqvemus: sed qvòd, si ab eodem Authore veniunt (uti nos venire credidimus) eadem humili reverentiâ excipi, eodemque nos terrore constringere debeant, & nos revera constringunt. Absque hoc sit, optaremus qvædam aliter fuisse hîc posita, clariùs nempe, aut pleniùs, aut cum minore alicubi contradictionis, et non impletæ prædictionis, specie: et minoribus in nos qvoque ipsos alicubi invectivis: sed qvis in talibus mutare aliqvid audeat? Aut si nos id sumus ausi, et non sincerè hîc egimus, reqvirat vindex Deus: et hæc ipsa Protestatio nostra, sit ipsa nostra Manu scripta adversus nos Dica, citans Conscientiam nostram ad Tribunal Christi. Nihil ergò de fide nostra, Eruditorum, restet dubij.
     Hoc fortè in dubium vocari qveat: Cur Christophorum Kotterum nostris annumeremus, qvi natione fuit Lusatus, incolatu Silesius, lingvâ Germanus, religionis professione Lutheranus? Respondeo: Ideò hæc fieri, primùm, qvia æqvè Lusatia cum Silesia, Bohemiæ accorporatæ provinciæ sunt, atque Moravia: ut qvemadmodum qvatuor hæ Provinciæ unum constituunt Politicum systema, Regnum, ita unum qvodammodo spirituale systema, Ecclesiam. Cui cùm par subeunda esset Perseqvutionis procella, paribus eam dignatus fuit Deus solatijs, per Lusato-Silesium illum, per Virginem Bohemam, perque Virum Moravum. Deinde, qvia paris argumenti materias continet cum nostris: causas nimirum immissæ nobis, et dehinc Germaniæ toti, procellæ, Ingratitudinem Evangelij. Ob qvam ut exerere judicia sua posset Deus, Fridericum Palatinum fuisse in Regem Bohemiæ eligendum, et tamen mox Bello superandum,
[35/8/5B]

et in Exilium pellendum, et dissipandam dehinc Ecclesiam: suo tamen tempore. et hanc potenter liberandam, et illum mirabiliter restituendum, et hostes horrendùm puniendos, Ecclesiamque gloriosè reformandam; non in his solùm Terris ubi proculcata fuit, sed per orbem jam universum. Paria igitur qvum hi tres divinitùs apud nos excitati loqvantur, pro nostris habemus omnes. Accedit, tertiò, Qvod Kotteri Revelationes tametsi homini Germano idiomate Germanico factæ, et conscriptæ, divinâ tamen providentiâ simul atque obsignatæ fuerunt, in Bohemicum sermonem translatæ, typisque priùs qvàm Germanicum exemplar exscriptæ, pijs è Gente Bohema delitijs et solatio fuerunt, ut et hactenus: non minus qvàm illa, qvæ domi postea nobis qvoque effulgere voluit Deus. Qvod Religionem tandem, attinet, noster qvoque Kotterus est: qvi licet primùm tanto rigore esset, ut M. Abrahami Mencelij, Sprottaviensis Ecclesiæ Pastoris, ob inutilem Calvinismi suspicionem sacris uti nollet, aliò excurreret: post factas tamen Revelationes, et traditam à Magistratu Politico eas conscribendi Pastoribus loci curam, ex ipsa conversatione mitescere, et odium illud tetrum deponere didicit. Tandemque qvum occasionibus ita ferentibus M. Mencelius Ecclesiæ Fratrum Bohemorum fieri peteret membrum, legationeque ultro citroque factâ (Anno 1625) fieret (Veritatem loqvimur in conspectu Dei) ipse etiam Kotterus anno eodem in Poloniam, & anno seqvente 1626 in Bohemiam excurrens, unum nobiscum factus fuit. Noster itaque omni ratione est, trigamque submissorum nobis Prophetarum (liceat nobis in Deum non esse ingratis, et tantum beneficium non dissimulando scapham appellare scapham) complet, qvinimò inchoat: bono etiam omine, futurum miseratione Dei, ut infelix inter Evangelicos ex-
[35/8/6A]

ortum schisma, his etiam subsidijs in unionem coëat. Ecce enim hîc tres personæ diversarum Confessionum, Augustanæ, Helveticæ, Bohemicæ (secundùm qvas in Regno Poloniæ Evangelici se discriminant) in idem Dei opus jugati! Kotterus enim rigidus Lutheranus mitescere hîc cogitur. Iulianus Poniatovius, Christinæ Pater, primo à Pontificijs transitu fit Helveticus, sed ab ijsdem Pontificijs primùm è Polonia, et mox à Lutheranis è Borussia, pulsus, in Bohemiam secedit ibique inter Fratres Bohemos sedem qvietam reperit. Tandem Drabicius domi apud nos natus, educatus, ad Ministerium (ordinariè, ad Prophetiæ autem functionem extraordinariè) vocatus, agmen claudit: Revelationesque divinæ ternis illis factæ en hîc corpus constituunt unum! Utinam felici felicis reconciliationis (inter Hussum, Lutherum, Calvinum, omnesque Christianos) præludio!
     Nec inutile fuerit cætera, in qvibus conveniant aut differant hi nostri, attendere: ad spectandum tantô distinctius ubique hîc divinæ sapientiæ ludos, bonitatisque et potentiæ vestigia.
     1 Primùm, si eos ratione finis conferamus, ob qvem excitatos esse omnia ostendunt, unus idemque est: [Commovere altered]pios ad attendendum Operibus Dei, qvæ nunc in [perpurganda altered from: perpugnanda] perseqvutionnum igne Ecclesia sua, moxque horrendum in modum Ecclesiæ hostibus deletis, reformanda gloriosè, et per omnes residuas Gentes et Populos explicanda, sub manu habet.
     2 Si eos ratione Temporis conferamus, Kotteri Visiones inchoatæ sunt ante Perseqvutionis initium, Anno 1616; et cum illis, Anno 1619. Christinæ in Perseqvutionum medio, sub
[35/8/6B]

carcerum, apostasiarum, ineuntisque dissipationis tempus, Anno 1627 & 1628. Drabicij sub tempus appropinqvantis liberationis, et cum illa, ab Anno 1643 hucusque. Qvod indicio fuerit, Deum suis nunqvam deesse, juxta illud: Dilectione æternâ diligo te.
     3 Si ratione Ætatis, primus fuit ætate Virili, secunda ætate juvenili, tertius senili: ut sit testimonio, Deo mente, lingvâ, manuque uti infantili, virili, senili, indifferens esse.
     4 Si ratione Sexûs, primus et tertius Viri, media Virgo: ad conformandum Ioelis illud, de Visionibus Π <left margin: Π (in ultimo dierum)> juvenum, et somnijs Senum vaticinium (Ioël. 2.28)
     5. Si ratione Statûs et Vocationis, prima persona fuit politica, opifex, in exilium cum alijs agendus; secunda Virgo, ex utroque parente Nobili, antiqvæ in Polonia stirpis, ex patre tamen Ministerijs Ecclesiæ dedito, in exilio nata, et in exilium agenda: tertia Verbi Dei Minister, in exilio constitutus, et ab Exilio cum alijs restituendus. In testimonium, universalem futuram fuisse, Viros et foeminas, Nobiles et ignobiles, Ecclesiasticos et seculares, involventem Perseqvutionem, tandemque rursum liberationem.
     6 Si antegressam ad hæc tanta aptitudinem spectamus, Kotterus prorsum idiota fuit, legendi et scribendi, præterque opificium suum, et exiguam religionis, notitiam, omnium qvæ Mundus habet aut gerit ignarus. Christina legendi et scribendi, Catecheticæque scientiæ, satis gnara, sed rerum sublimium per ætatem incapax. Drabicius Scriptuarum divinarum, ut V. D. Ministrum decet, haud ignavus, Latina tamen lingvâ vix parum tinctus, Philosophiæ, historiarum, omniumque sublimium
[35/8/7A]

expers. In argumentum, non humani ingenij esse opus hoc, sed altioris virtutis, divini nempè influxûs.
     7 Si modum Revelationis consideramus, Kottero factæ sunt per Angelos tantum; Christinæ per Angelos et Dominum; Drabicio tantum per Dominum. Et qvidem Kottero per ecstases perpetuas, copore jugiter sano: Christinæ per ecstates itidem, carne tamen ad illas per antecedentes dolores præparatâ, et veluti mortificatâ; tum et per somnia, interdumque corporeis oculis & auribus: Drabicio per somnia, et mox Vocem vivam, aures insonantem. Qvô et hoc spectat: qvod Christophorus et Christina qvæ viderant et audierant ad verbum recitare poterant vel millies jussi, aut rogati, ne apice qvidem mutatô: Drabicius verò suæ perpetuò diffidebat memoriæ, nec revelata scribere nisi Domino repetente, valebat. Qvod inde suspicamur venisse: qvia istorum impressiones per ecstasin fiebant, animâ à sensibus abstractâ: huic autem sensus relinqvebantur suo in statu. Eveniebatque [proindè altered] <right margin: illi perinde> ut nobis cæteris in naturali sensuum usu positis. Ut non desit hîc etiam, unde multifariam, multisque modis. Deum nobis adhucdum loqvi agnoscamus, (Heb. 1.1)
     8 Si loqvendi formam spectamus, ubique stylus propheticus est, humano ingenio inimitabilis: in Kottero tamen sublimior, in Christina familiarior, in Drabicio simplicissimus.
     9 Si Typos & figuras, Prophetijs perpetuô ferè usitatas, attendimus; in Kottero multæ sunt, minus multæ in Christina, nullæ ferè, aut mox explicatæ, in Drabicio. In testimonium appropinqvantis, et se clarius clariusque explicantis, Ecclesiæ diluculi: qvod Kotterus velut emergentem è profundo auroram
[15/8/7B]

nuntiat, Christina ut lucescentis diei claritatem ostendit, Drabicius velut Orientem jam solem digito monstrat.
     10 Qvantum ad Revelationes has vulgandi, atque sic Deo in his obseqvendi promptitudinem attinet, Kotterus tergiversatus est (proprio et amicorum consilio) toto trienno. Drabicius primam sibi factam Revelationem celavit [qvinquennio altered], iteratasque toties pressit, consilio Fratrum, diutinè. Virginis Pater, ne vulgarentur filiæ visa qvam usque diu potuit obstitit: tandem tamen rugiente Lesne pavescere, et Domino cogente prophetare, habuerunt necesse omnes hi.
     11 Si humana de his judicia spectamus, omnes hi fuerunt ab alijs qvidem irrisi et contempti, ab alijs verò penitùs condemnayi, tanqvam aut deliri aut impostores. Et Kotterus qvidem creditus fuit ab alijs ista accipere, et sub Visionum nomine foras spargere: interque alios ipse loci Pastor, M. Mencelius fuit suspectus, eoque nomine una cum Kottero captus, Glogoviam deductus, acerrimaque inqvisitione examinatus; tandemque innocens fraudum repertus et dimissus. Christina dicebatur sua phantasmata ex Kottero hausisse: Drabicius ex utroque illo. Sed deprehensum, nec illam qvicqvam Kotteriani legisse; neque hunc illum aut illam vidisse, usque ad Annum 1651; ubi Kotterum nactus cum suis [deletion] harmoniam agnovit. Attentarunt qvidam et calamum in hæc stringere: nempe Virginis Pater, Polonus, et qvidam M. Megander, Bohemus, in Kotterum: Medicus qvidam in Polonia, D D. M. V. in Christinam: alij qvidam è nostris privatis invectivis in Drabicium. Imò in Synodo Ostorogana (Anno 1632, post Gustavi et Friderici mortem) Kotterianæ et Poniatovianæ Visiones condemnatæ, Canonque conditus, qvô se à crimine temerè seu confictorum seu creditorum ejusmodi phantasmatum ad posteritatem
[35/8/8A]

purgare voluerunt boni Patres seniores nostri. Deus tamen tertio rursum è medio nostri suscitato, ecce opus suum continuare perrexit! in testimonium, nec os Dei obturari, nec manus ligari posse.
     12 Tandem cuique horum <trium> Deus addidit Baruchum suum, qvi oraculi dicta excipiens calamo, in scriptum referret. Kottero qvidem, qvia scribendi penitus fuit ignarus, Notarium Urbis Sprottavæ deindeque (Senatu id à se amoliente, et ad Theologos remittente) M. Mencelium, pium grauemque Evangelij Christi Ministrum. Christina literarum gnara, sua qvidem consignavit ipsamet, sed Historiam omnium qvæ circa illam contigerunt (miranda sanè multa, et stupenda) conscripserunt præsentes, oculati omnium fidi testes, Iohan. Stadius, Georgius Lohmüller, Ioh. Chrysostomus, alijque Verbi Dei Ministri. Drabicio ad multa illius fervidissima suspiria, ut sibi aliqvem auxilio Dominus mitteret, è Polonia promissus fuit Barruch, missusque contra omnem mittentium & vocantium (qvô hîc collimaret Dei Providentia penitùs ignorantium) spem aut cogitationem. Atque hic<TRANS SWITCH="2"></TRANS> is<TRANS SWITCH="1"></TRANS> ipse est, qvi hæc de toto illo opere<TRANS SWITCH="2"></TRANS> Dei<TRANS SWITCH="1"></TRANS>, in conspectu Dei et Ecclesiæ testari, terroribus et stimulis conscientiæ adactus, incipit. Postqvam nempe Drabiciana primùm in gratiam eorum qvibus oraculi jussu innotescere debuerunt, et qvi Verbotenus illa legere voluerunt, in Latinum transtulit: et mox, Poniatovianarum Visionum mentione interveniente, postulantibusque ijsdem eadem cognoscere plenè; tandemque occasione Introitûs, ubi Kotteri mentio facta fuit, ipsa Kotteriana reqvirentibus, hujus qvoque et illius [versionem altered] adornavit. Ita in hoc tri-uno constituendo Prophetico volumine occasio occasionem (ut in catena annulus annulum solet) traxit. Qvum autem propemodum peracta trina illa esset trans-
[35/8/8B]

latio, venit ecce Drabicio sua diutiùs non premendi, qvinimo multis centenis exemplaribus exscriptis in omnes Orbis partes dimittendi mandatum, (Revelat. LV. 13, 14) Trepidavimus, inter parendi necessitatem, et paululum adhuc subsistendi, qvomodoque se in pleniorem eventum dispositura essent omnia attendendi, consilium. Sed ecce novum de editione non differenda mandatum, [deletion] Anno 1652, Febr: 2 bis iteratum. Interea mihi Dabiciana illa, qvæ vulgare jubebamur, revidenti, et facilioris materiarum in Indice allegationis causa Textum in segmenta minora digerenti, mirabile qviddam obvenit, qvod me et conscios reddidit attonitos, de Libri cujusdam Exemplaribus tribus preli beneficio multiplicandis, qvorum postremum ardebat igne (Revel, VII, 2,3.) Qvod somnium qvid sibi vellet, explicat qvidem Oraculi vox (ver 7.) fore, ut hæ Revelationes tempore suo typis exscribantur, et innotescant Populis: cur tamen dicerentur Exemplaria tria, et postremum ardens igne, intelligere neqvivimus. Specctando tandem tria hæc Revelationum, qvæ jam sub manu erant, Volumina, suspicari coepimus, omnia forsan hæc simul edenda esse innui: illud verò inter cætera ultimum, Drabicianum, revera ardere igni, Exseqvutionum Dei: qvum hæ ultimæ per Drabicium factæ Revelationes, nihil adeò novum prædicent, tempus tantùm, modum, Exseqvutoresque ipsos determinent, et ad horrendorum Dei judiciorum exseqvutionem eos inflamment. Communicavimus conjecturam hanc cum qvibus licuit Viris pijs et sapientibus: cumque nemini videretur aliter, trinum hoc exemplar uno foras dare volumine decrevimus. Non omnes nos ad qvos factum est Verbum Domini, tota Ecclesia Bohemica (recollecti enim nondum sumus, nec omnes horum conscij pro indubitatè divinis ista admiserunt hactenus): sed nos qvorum manibus ista eatenus custodiri placuit
[35/8/9A]

Domino. Qvod porrò decretum huic ipsi dissertationi, Præfationis loco triuni huic operi præmittendæ, occasionem dedit.
     Accipite igitur hæc, in sancto Dei nomine, omnes Vos sapientes horrendorum Dei judiciorum spectatores, nostri et alieni qvaliaque hæc sint, jam tandem meliùs et pleniùs cum rerum eventibus conferendo dijudicate. Qvod si per divinitùs data<TRANS SWITCH="2"></TRANS> nobis<TRANS SWITCH="1"></TRANS> criteria (Deut. 18. 22. & Ier. 28.9. & Ioh. 16. 4. & Apoc. 1.1.) patuerit ab Omniscio hæc profecta esse, ut qvilibet ex his nostris cum Ieremia dicere possit; In veritate misit me Iehova, ut loqverer omnia Verba hæc (26 ver 15) hortamur vos omnes per adorandum Dei nomen ut erigatis capita Vestra, Dominoque nunc ad judicandum Terram venientis, et ante se vocis suæ Tubam præmittenti, veniatis obviam, et detis honorem.
     Vos miseri Prophetæ Baal, qvi ortu Israelitæ cùm sitis, cultui tamen Iehovæ Dei Israël Baalim additis, videte jam an Vobis Deus Vester, aut dij Vestri, ita respondeant, ut Vos oraculis suis de rebus futuris, tristibus et lætis, æqvè præmoneant, prædictionumque Vestrarum (si qvas habuistis aut habetis) Veritatem eventibus ipsis æqvè de sua divinitate certiores reddant! (1 Reg. 18. 24. Ies. 41. 23 &c)
     Vos autem qvi ab impostoribus istis seducti, claudicabatis in utramque partem, agnoscite jam qvis sit Deus<TRANS SWITCH="1"></TRANS> vivus<TRANS SWITCH="4"></TRANS> et<TRANS SWITCH="3"></TRANS> verus<TRANS SWITCH="2"></TRANS>, et qvem populum pro peculio suo agnoscere dignetur! ut claudicare desinatis, et huic serviatis soli, qvi solum se tam evidentibus signis ostendit esse Deum (1 Reg. 18. ver 21, et per totum caput.)
     Vos è Gentibus à nomine Christiano alienis, si qvi estis Numinis timentes Iethrones, Eliphazi, Bildadi, Zophari, Chirami,
[35/8/9B]

Namanes, Nabuchodonosores, Cyri etc agnoscite Deum deorum, qvi omnia videt, imò è longinqvo prævidet, et prædecernit, et prænuntiat, et secundum beneplacitum suum in effectum deducit, frustra contranitente omni humanâ industriâ, aut collata in unum mundi et inferorum potentiâ.
     Vos tandem seminis Abrahami, per Gentes Orbis disjectæ, reliqviæ, agnoscite jam, ubi nunc, et in qvibus populis, Tabernaculum erexerit Deus Patrum Vestrorum: qvem Vos a tot seculis amisistis ex oculis! qvi Vobis nec per Urim et Thumim loqvitur amplius, nec per Visiones aut Somnia ulla voluntatis suæ facit indicia. Agnoscite jam ad qvos æternâ illâ dilectione suâ, apparitionibus nempe gratiosis (Ier. 31.3) [transierit altered]. Evigilate, ó evigilate, è Veterno vestro, rejectique à Deo qvia rejecistis in submisso Vobis Messia Deum, qværite gratiam ut inveniatis. Ioseph frater Vester qvem vendidistis, qvem occidistis, agnoscite qvam regnet in gloria, deque Vobis proditoribus suis sumat poenas, non desiturus terrere Vos, donec humiliatos, perfidiæque peccatum agnoscentes recipiat in gratiam.
     Vos autem Gens Bohema & Germana, agnoscite qvid illud sit apud Prophetam, Amos Capite 3. ver 2. Tantummodò Vos agnovi ex omnibus cognationibus Terræ: idcircò visitabo super Vos omnes iniqvitates Vestras. etc Et ver 7: Non facit Dominus Iehova qvicqvam, nisi revelaverit secretum suum servis suis Prophetis. En utriusque Oraculi hujus Vobis offerimus commentarium! Ex qvo agnoscatis, & vos fuisse peculium illud Dei dilectum ei: et Illum Vos castigasse ideò, qvia non agnoscebatis tempus gratiosæ visitationis. Nec tamen strinxisse severioris disciplinæ seu Virgam seu Gladium non revelato priùs servis suis, qvos elegerat sibi, consilio suo.
     Vos autem cæteri Evangelici, qvos itidem simili extraordinariâ
[35/8/10A]

Voce (per hæc ipsa calamitatum tempora) præmonere non intermisisse Deum audivimus, conferte hæc nostra cum Vestris: an æqvè multa de judicijs suis revelare Vobis dignatus sit Deus noster et Vester. Particularia ferè sunt, qvæ Vobis detecta vidimus: totum autem de subvertenda Babylone, et reædificanda gloriosè Ierusalem, consilium suum, en apud popellum vobis qvoque ipsis spretum, circa qvæstionis non curiosum, Disputationum strepitu (ut apud Vos cæteros invaluit) non occupatum, sed de serviendo tantùm sibi Deo humiliter et simpliciter, in spiritu & veritate, solicitum, deposuit. Illi sit laus et gloria, qvi non obliviscitur pauperum afflictorum; et qvi dum superbos mente cordis sui dispergit, exaltat humiles: esurientesque implet bonis, et divites dimittit inanes. (Luc. 1. 51, 52, 53.) Qvod nos Π <right margin: Π Deo> in gloriam, et nobis in solatia, memorando, omnes confrates nostros, totum Christianum populum, qvicunque scilicet nobiscum invocant nomen Christi, oramus, ut ne aspernentur eos qvos non aspernatur Deus. Nobis ut nunqvam placuit ’ <right margin: ’ ullum> in Ecclesiæ Catholicæ corpore schisma (licet immerentes odio habiti, condemnati, excommunicatique, separationem nostram tolerare habuimus necesse, donec aliqvando causam nostram, imò suam, vindicaret Christus) ita in posterum nihil nisi cum tota, ad beneplacitum voluntatis Dei plenè jam jam reformanda, Evangelica, Christiana, Catholica Ecclesia concorporationem, intimo cordis affectu anhelare, et precibus à Deo reqvirere, concordiæque studijs ambire, proponimus. In cujus forsan rei roborandam spem Deus, ut exaudire se suorum ostendat gemitus, has Revelationes, in qvibus miserrimarum Ecclesiæ ruinarum illustris jam jam futura tot modis præfiguratur repartio, submittit. Nam si, Cum Prophetia deficit, dissipatur Populus (Prov. 29. 18): certè cùm prophetia reducitur, recolligi
[15/8/10B]

debere intelligitur dissipatus Ecclesiæ Populus. Iehova loqvutus est, ingredi se Templum sanctum suum, ad habitandum nobiscum! Sileat igitur a facie ejus omnis Terra! (Hab. 2. 20)
     Cæterùm Opusculi hujus, ut ordinatum sit, et à pijs cum usu legi possit, hanc volumus esse seriem.
     I Præmittetur Dissertatio, An post Christum & Apostolos, ullæ extraordinariæ Revelationes sperandæ, aut agnoscendæ, vel admittendæ sint? Præmissa olim Kotteri Visionibus in Bohemicum sermonem tunc recens translatis.
     III Seqvetur historia, qvid post Visiones Kotteri Anno 1624, oblignatas, cum illis et illo actum sit, ad Annum usque 1627: nempe ad initium usque Visionum Poniatovianarum; et dehinc ad obitum usque Kotteri.
     II Seqvitur ipse Revelationum Kotterianarum Textus, in segmenta sua, Capita et Versiculos, divisus: cum præmissis per singula capita Lemmatibus, subjunctisque Notis.
     IV Textus Revelationum Virgini factarum, simili ratione illustratus.
     V Historiola rursum earundem Visionum, impugnatarum, condemnatarum, et conservatarum tamen, ad Drabicij usque excitationem.
     VI Textus Revelationum Drabicio factarum, similiter adornatus.
     VII Index Universalis tri-unus harmonicus: cujus ductu omnes prædictiones, inveniri, collationeque <left margin: factâque> revelationum de rebus ijsdem (seu ab eodem Vidente diversis locis, seu à diversis Videntibus) factâ ea <left margin: collatione> earundem sensus plenior, circumstantiarumque lux major, reperiri qveant. Valete pij Lectores, et hæc in timore Dei expendite! Atque si hîc digitum Dei, os Dei, faciemque Dei agnoscetis, discite hinc etiam servire Domino in timore, et exultare in tremore: Oscularique Filium, ne fortè irascatur et pereatis in via, qvam exarserit furor ejus. Beati omnes qvi sperant in eo, Psal. 2.