The Hartlib Papers

Title:Copy Extracts In Hand ?, Kinner, In Latin
Dating:27 August 1648, 19 October 1648, 20 November 1648, 18 December 1648, 10 January 1649
Ref:1/36/7A-10B
Notes:Originals at 1/33/59, 1/33/67, 1/33/94, 1/33/99, 1/33/104.
[1/36/7A]

                   Excerpta Kinneriana
            De Reformatione Statûs Oeconomici.
            Ex Literis No. 21. 17/27 Aug. 1648.
Desideravi ante aliqvot Septimanas Consiliorum Vestrorum communicativorum Parlamento exhibendorum, fieri conscius; non sine gravi causa. Utinam id ita eveniat, aut potiùs vobiscum presentibus communicare cogitata liceat. Forsan modum invenire liceret compendiosum, plausibilem, minúsque sumptuosum, ut si communicatio ob nondum firmatam apud Vos Pacem, non ita citò sperari possit, Scholarumque Reformatio, ob nondum adornatos Libellos Didacticos, nec obtentas undecunque Eruditorum suffragantes Censuras, spe lentiùs procedat: Oeconomicus tamen Status, qvi cæterorum statuum omnium basis est, tantisper ad salutares Regulas reformetur. Qvo Reformati, non tantum Scholasticæ reformationi major conciliabitur fides & aditus: sed & successus exindè sperabitur minùs præpeditus, tàm pro Scholis, qvàm pro utraque (:Fori & chori:) Politia & ipso communicativo dehinc officio. Si enim sint qvi domi vivant exemplariter, bonoque sub ordine evidenti rei domesticæ ac publicæ bono, tanto libentiùs liberos suos subdent nostræ disciplinæ, ad commune illud illud bonum continuandum, magisque longè felicitandum, tendenti. Et qvia ad Oeconomici Status Reformatio- [catchword: -nem]
[1/36/7B]

-nem Auctoritate Magistratus opus, Vestrique Proceres non invitas huc commodaturi sunt aures & manus: nullibi amplior qvàm apud Vos hujus Scopi adipiscendi apparet occasio. Sique id à Vobis primùm fieret, magnam indè laudem essetis reportaturi: Vestroque exemplo feliciter successuro, ad æmulationem exstimulaturi Nationes alias, nisi mihi jamjam navis foret, conscendenda, meaque me revocaret modestia: adderem in hanc rem plura. Sed alias, postqvam Vestras priùs cognovero intentiones. Intendi isthæc breviculè in Elucidario sub finem Commentationis ad Pietatem: Si ergo vacat lege istius Commentarii Clausulam, incipienda ibi. Etiam de Adultis magno suo suorumque bono ad frugem revocandis [etc.?] [Iurârim?] si in actum deducantur istæ intentiones (:id qvod facili negotio <si> bona<TRANS SWITCH="3"></TRANS> sua<TRANS SWITCH="4"></TRANS> fieri<TRANS SWITCH="1"></TRANS> posset<TRANS SWITCH="2"></TRANS> nôrint homines:) tales tantosque indè in publicum hoc est omnes ac singulos, publicè redundaturos esse effectus: qvi cum hyperbolicè decantatis Lapidis Philosophici viribus, privatim ferè tantùm huic aut illi utilibus, certaturi sint: omnesque iniqvitates, lites & bella, ultrò tandem cessatura, hacque ratione verè Aureum (si qvod restat) seculum, non extraordinariis sed ordinariis mediis, suboriri Mundo posse[!?] O qvam felix bellorum foret Catastrophe, si in hac boni Ordinis Idea & Praxi coalescere nos sinerit misericordissimus Pacis Author [etc?].
[1/36/8A]

                  Excerpta Elucidarii.
Etiam de Adultis, magno suo suorumque bono ad frugem revocandis, et sine ulla sollicitudine avaritia & injustitia in qvovis vitæ statu tranqvillè affluenter & constanter, nullius mortalium præjudicio, publicæ rei augmento, & imprimis cujusvis olim Viduæ Pupillorumque commodo, detinendis[altered?], non desunt nobis bonæ cogitationes, longè citiùs ac jucundiùs qvam isthæc juniorum informatio, imò nullo ferò negotio insigni (modò Magistratuum accedat Authoritas:) in actum deducendæ. Qvas si alii sagaciores non habeant cogitatu meliora, et hæc priùs Didacticalia aliqvam apud Eruditas Censores invenerint gratiam, suo tempore non invidebo publicæ profanitatis Osoribus.
             Ex Literis No 26. 19 Oct. 1648.
Scribis: non omnes è vestris Proceribus capere Vestras de communicativo officio intentiones: Qvid si nimis sumptuosum ac diffusum ipsis videatur hoc institutum? Forte si compendiosiori medela succurri periclitanti Reip. possit aliam induturi sint mentem. Utinam videre tandem aliqvando Ideas illas Vestras juxta qvas administrata hic omnia & singula cupitis, liceat! Ut ipsemet sciam humeros meos examinare, num ferendo isti oneri pares sint futuri nec ne? Iterum illud mecum cogito et ad Vos ingemino, qvod non ita pridem scripsi: Compendiosius à Statu Oeconomico (:qvi cæterorum Statuum omnium basis est, Reformationem ataxiarum inchoari posse si accedat. Magistratus, sine qvo nullibi quid proficitur Authoritas. Iam vero Magistratus [catchword: Angliæ]
[1/36/8B]

Angliæ, Politicus in Parlamento, et Ecclesiasticus in Synodo (:credo enim durare adhuc Synodum Londinensem:) congregatus est, faciléque id effectum dare posset, si evidentia plausibiliaque pro obtinendo hoc scopo offerrentur Media. Si id forte in Anglia ab initio tentari neqviret, aut non usque qvaque procederet, procedere tamen posset vel in ipsa Virginia, ubi homines sperandi obseqventiores, & dehinc in Anglia, crede mihi: Sicuti nulla solida Eruditio speranda qvamdiu rerum singularum solitariam ac frustillatam venamur cognitionem, harmoniamque omnium ad invicem negligimus, ita nulla in Orbe probitas, tranqvillitas rerúmque affluentia sperabitur, qvamdiu singuli homines, sibi solis, pro libitu suo, vivere permittuntur, nec aliqvo communi & delectabili vinculo, qvo mediante sibi suisque perpetuò (:etiam post obitum suum:) benè esse posse, evidenter deprehendant, alliciantur & connectantur. Non dico nunc plura, Tu pro Sagacitate Tua non obscurè olfacis qvid velim, & qvale illud vinculum esse oporteat. Nullum vitæ Ordinem vel statum eversum cupio, conservatos singulos, sed jucundis vinculis invicem colligatos, sic ut nemo dehinc ansam habeat studendi avaritiæ imposteris fraudibus, nemo ad Paupertatem Sollicitudines, desperationem, adigi qveat. Omnes sint probi, tranqvilli, divites [etc?]. Reformato sic Statu Oeconomico, Scholarum Reformatio sine omni impedimento sive ullius contradictione suscipi tantò feliciùs possit. Ut nihil dicam qvàm egregiè interim isthoc posito fundamento Iuventus erudiri qveat, magno suo bono, dum publica Scholarum succedat Reformatio.
[1/36/9A]

           Ex Literis No. 31. 10/20 Nov. 1648.
Et quia adeò Experimentorum publicè utilium estis avidi: sistere tunc Vestra desideria aliter desidero (utinam felici successu) Oblato Vobis Modo ad frugem revocandi Adultos (:de qvo hactenùs aliqvoties ad te scripsi) indicibili omnium commodo in actum facilè deducendum si singulorum aut plerorúmque saltem meliorum Voluntas Magistratusque accedat authoritas. Qva una re, si sic à Vobis accepturetur, & [exeqvationi?] daretur, plus sitis Ecclesiis Scholis, Politisque (qvo [nimirum?] spectabit Vestra Communicatio Publica:) commodaturi, qvam sola Scholarum ad exqvisitissimum Didacticum (qvam nondum habemus, nec tam citò habere absolutam possumus) Reformatione, suo tamen tempore tantò citiùs felicitisque hisce moliminibus inædificanda: & invidendam propemodum Catastrophen bellis vestris intestinis, cum æterna Gentis Vestræ gloriam imposituri. Verùm ego parce hæc attingo, ne videar plus sapere qvam alii omnes, et ut secretè hæc habeas, moneo. Tu qvid Tibi videatur de meo accessu, tempestivè rescribe.
            Ex Literis No. 33. 8/18 Dec. 1648.
   Nisi hyemis obstaret asperitas, haberes me opinione citiùs [deeltion] tecum. Sanè Didacticalia omnibus numeris absoluta Vobis oblaturus haud sim nec reformaturus jam mox ad hasce normas (:qvæ nondum sunt perfectæ:) Scholas Vestrorum Regnorum: Sed Status Oeconomici instauratione (:qvam ego longè utiliorem magisque necessariam, et illius Scholasticæ Reformationis firmam basin censeo) prolixius me Vobis commendaturus. Modò inter vos inveniam (qvod Abrahamus à Deo Sodomam eversuro, contendit) si non 50 aut 40 saltem 30 Viros publici boni verè ac sincere studiosos, & de se dispositionem ejusmodi ferre paratos, qvæ Divinæ voluntati, publicæ qvieti, & privatæ cujusvis saluti conducat[altered from conducant], hominemque & probiorem & tranqvilliorem, & ditiorem sine [catchword: metu]
[1/36/9B]

metu paupertatis sui suorumque efficere bono cum Deo certè valeat, idque minori sua molestia qvam alius in qvocunque Vitæ genere qvotidiè experitur hisce in locis, & forsan in ipsa qvoque Germania irrisoribus & vanitatibus refertissima, tale qvid ab initio vix inactum deducetur. Vestra huc aptior videtur Anglia, qvæ & Divinorum amantiores habet Cives, & nunc æqve Reformationes omnigenas parturit. Non qvidem à Te & R. D. Duræo (qvos omnium meorum & conscios & arbitros & proxenetas, si sic precedere debeat intentio, esse desidero,) qvicqvam istorum celabitur: sed nunc id ebuccinare gravibus de causis abstineo. Inter qvas et istæ: ne gratiam citius amittant qvam ex ambiant & mereantur simplicia ista consilia: nec intempestivè ea in vulgus mira sibi monstra imaginaturum, sparguntur, meaque adeò ipsius imprudentia bonum hoc Opus citiùs finiat qvàm inchoet. Noli ergò me nunc qvidem diutiùs urgere, ut communes Tibi faciam has meas cogitationes, sed vince & supprime generosa ista Tua desideria: usque dum nos convenire sinat, aut aliam mihi mentem inspiret Deus. Sunt levicula & captu & creditu & executu Media: una parte Apostolicam simplicitatem, altera Oeconomicam Solertiam, tertia Politicam Prudentiam, tanqvam omnibus bonis gratas ac suffecturas bases, agnoscentia. Faciliùs Tibi ac simpliciùs horum Ideam generalem tibi exprimere non possum, nisi ad specialia descendam, qvod autem facere haud dum è re forè audiisti. Id potiùs age: ut qvia per tot hactenus annos in Reformandis ad meliorem faciem rebus humanis desudasti, Tuo tandem
[1/36/10A]

interventu Reale aliqvod Tuarum Sollicitudinem Statuatur exemplum in statu Oeconomico: cum nec aliundè qvàm indè cæterorum qvoque Statuum prudens ac fructuosa Reformatio inchoari possit; & in Ecclesiastico desini debeat. Perindè ut in Didactis meritò initium fit à Domesticis obviis et sensualibus objectis, et in abstrusis intellectualibusque conceptibus desinitur. Hîc me tibi sistam, hîc non frustrabor spe mea, nec Vestra frustrabo desideria: Si Deus et Vos ipsi velitis, nec Vosmet meas frustretis operas dignumque tantis moliminibus honorarium (qvo solari tot exantlatos labores et in Patriâ olim meâ paria moliri, taliaque huc residua emoliri qveam) haud denegetis. Verùm qvod antea subinnuebam ac paciscebar, silentio & prudentia opus est: ne priùs ibi sim in ore ac tabernis, qvàm in oculis vulgi. Scholastica demùm Reformatio, et qvævis alia sese faciliùs dabunt. Nam et de Politia instauranda (si id nobis vitio haud verteretur) forsan non deerunt brevia & salutaria Monita præcisis ad Tyrannidem è parte Magistratus, ad Inobedientiam è parte subditorum, ad Iniqvitatem è parte Officiariorum, in utrorumque medio constitutorum, occasionibus. E qvibus [trinis? altered from tribis?] fontibus (namque Iliacos intra muros peccatur et extra) omnes Ataxiæ Politicæ haud dubiè scaturiunt. Summa. Mediorum ad Remediorum non erit defectus, modò non bonarum Mentium. Non eqvidem dubito de tua in procurandis his talibus sedulitate: adverto potiùs zelum pro gloria Dei, Hominumque salute te propè conficere: sed per latus tuum alios pungere & exstimulare cupio, qvi ista promovere possunt ac debent. Ne isti semper procrastinent benefacere, sed hodie cum vocem audiunt amici (Vox enim Amici vere vox Dei) obseqventes huic præbeant aures, Sanctorumque [catchword: succurrant]
[1/36/10B]

succurrant indigentiæ. Et nunc egregiæ tibi suppetunt Occasiones qvando de Reditibus Ecclesiasticis in bonos usus convertendis occupari Parlamentum accipimus. Qvi melius impendi horum particula, qvam in omnium ac singulorum Regnicolarum perennatura Deoque impensè placitura, imò fundationibus eorundem primigeniis propriissimè consentanea commoda possit? Videris ergò qvomodo præsenti capillata certè utaris occasione, eamque in gladium converte Delphicum, ad qvasvis Tuas intentiones profuturum. Qvæ Fratri Tuo misisti de Areopagitis illis Transylvanis, omnia mihi nota & conspecta sunt. Vixi enim per bimestre cum ipsis Winzii, unico ab Alba Iulia lapide, saltem ut ipsorum mores penitùs explorarem. Et plura mihi alia qvæ hic consignata haud reperiuntur inter ipsos animadversa. Modo homines isti bonas Artes, ordinarios Magistratus, & vitæ humanæ utiles Status non ita indistinctè proscriberent, et in Sacris Ritibus qvædam religiosius peragerent, rivulosque è fontibus suis ad alios qvoque extra Societatem suam constitutis dimanare permitterent: non esset me qvidem Iudice <simplicior> reformandarum multarum Ataxiarum Idea qvam ista. Et fateor mihi ab his hominibus primùm suggestas de statu Oeconomico (:& per istum qvoque Politico, Scholastico & Ecclesiastico:) utiliter reformando, cogitandi occasiones: tametsi cogitata mea ab ipsorum instituta insigniter passim discrepent.
             Ex Literis No. 34. 10 Ian. 1649
Num sciam vel ignorem quid sit Arbor Scientiæ boni ac mali, nihil qvidem determino: ignorantiam potiùs (:qvæ ingenii mei est modestia:) profiteor: Sed si Deus Votis meis aliqvando annuat, ut Scholæ (magis tamen Oeconomiæ) in meliorem perducantur[altered] Statum mea opera, facilè patebit, num hîc qvid sciverim nec ne./.