The Hartlib Papers

Title:Letter, Cyprian Kinner To Hartlib, In Latin & German
Dating:7 August 1648
Ref:1/33/50A-51B
View full size
[1/33/50A]

<Hartlib: No 18. 7. Aug. 1648/>
Salutem officiòsam. Heri circa septimam vespertimam frater tuus Georgius fasciculum satis grandem, hoc charactere S. H. (qvi nomen tuum refert) meâ manu notatum, obtulit Dr Samueli Schort, viro Anglo, Mercatoris cujusdam vestratis hîc Exercitori: ut illum hodie, cum navibus Londinum abituris, ad te curaret. In qvo fasciculo continebantur, præter meam sat prolixam epistolam, aliæ insuper literæ fratris tui & Domini Franckenbergii; cum Elucidarii illius mei adeò à te expetiti, Parte priore, centumque Diatyposeos meæ exemplaribus, et Tractatulis tribus Franckenbergianis. Qvod ideò in antecessum scribo: ut scias, me ad omnes tuas epistolas respondisse: nôrisque si nondum exhibitus sit fasciculus; à qvo petere hunc Londini debeas. Horâ post, circa octavam, misit Mochingerus aliam adhuc: qvam septimâ Iulii dederas: ad qvam, qvia intra bihorium hemerodromus Hamburgum abibit pauca hæc reponere necesse duxi. Qvæ Fundanius scribit, grata sunt; qvia bona, & planè ad intentionem meam. Parallelismus Lingvæ omninò confieri debet, non ad fingulas tantum voces, sed et ad phrases: si idiotismi identitas aut diversitas perfectè repræsentanda. Qvòd autem tunc de isto Parallelismo qvædam ad te scipseram: feci ad hypotheses Comenianas: nec expressi omnia. Et præsupponebam; te jam Comenianarum intentionum, & laborum Didacticorum, eò usque exantlatorum, esse gnarum. Id innuens: me ex iis, qvæ ad Lexicon Ianuale, (Ianuale dico, ubi vocum solummodò proprietas spectanda venit; non Atriale, in qvo elegantia et idiotismi,) sp supplendum spectant, istum vocum cum vocibus parallelismum præteritâ hieme eo, qvo scripsi, modo absoluturum fuisse. Phrasium et elegantiarum parallelismum, unà cum ipso Atrio, eâdem hieme debebat aggredi Comenius ipse. Vides ergò; nobis eandem fuisse mentem: qvæ est Fundanio. Qvòd si prævidissem; te particularem hanc relationem alicui, [deletion] <intentionum> nostrarum non per omnia gnaro, communicaturum esse; pleniùs me explicuissem. Velim ergò id optimo Domino Fundanio, præfatâ ex me per amicâ et officiosâ salute, renuncies: eumque expectare jubeas, bono cum Deo, nervosiorem parallelisanni; [deletion] <juxta> aphorismum<TRANS SWITCH="3"></TRANS> 27.<TRANS SWITCH="4"></TRANS> meæ<TRANS SWITCH="2"></TRANS> Diatyposeos<TRANS SWITCH="1"></TRANS>; non tam ad Vocum, qvam Conceptuum, ductum, adornandum. Ponam enim Conceptuum omnimodam rationem & variationem, qvaliscunque[altered] de Rebus suscipi[altered] possunt <potest,> pro basi Directorii illius Grammaticalis: docendo, qvomodo cuivis conceptui, simplici ac complexo, vocem[altered] unam vel plures debeant <necessariò oporteat> adsignari in qvâvis Lingvâ: & qvorum respectuum intuito, conceptùs illi (consequenter et voces) infinitis modis variari; adeoque infiniti qvoque Idiotismi particulares inde subnasci possint. Ita, si qvilibet discipulus mox ab initio qualiter id doceatur, in lingvâ vernaculâ; postmodùm nihil mirabitur <line below: nec qvicqvam <ipsum> morabitur,> si vel decem pluresvé ’ <right margin: ’(tot <scilicet> peregrinarum Lingvarum)> idiotismi simul ac semel, ipsi proponantur. Iam enim idiotismorum naturam & fontes assecutus [patent?]<habet retectos:> & ipsemet infinitos excogitare, nullo magistro, novit. Qvò collimavi qvondam sub finem illius discursus; quem de novâ aliqvâ Lingvâ, [succinctâ?] & significantissimâ, excogitandâ olim conceperam: cujus tu exemplar præterito anno à me accepisti. Non possum autem me nunc ita clarè explicare: qvia festinat hemerodromus: & alia me distrahunt occupationes. Et vides, me hæc tumultuariè tantùm, prout in buccam venêre, in hanc chartam conjecisse. Explicabo me autem fusiùs in Elucidarii alterâ parte: cùm de hac materiâ ex professo agendum fuerit. Interim facilè largior Fundanio; non unam hiemem, nec annum integrum
View full size
[1/33/50B]

uni viro [sufficere?] ad utriusque Lingvæ omnimodas [elegantias?], convenientias & discrepantias, exhauriendas. sufficere Neque id ego illâ hieme aggredi debebam: sed tot solummodò Vocum, qvot Ianua sibi vendicabat, jam in Lexicon qvalitercunque congestarum, accuratius invicem instituere examen.’ <left margin: ’ juxta dialectum Misnicam.> Cætera aut confecta jam erant, aut à Comenio confici debebant. De Vegetabilium, Animalium, & Mineralium, imò & de Artificialium, appellationibus conciliandis ardua est quæstio: ad qvam ego [deletion] <aliâ> vice [deletion] respondebo. Aut omnibus Dialectis hîc satisfacere cupio, aut[altered] unico. [deletion] Omnibus; si retinuero omnes: [deletion] Unico; si qvem retinuero, qui videbitur accommodatissimus. Verùm nihil isthac vice determino; nedum (quod dixi) respondeo. Transeant ergò & maneant ista ad tempus aliud! Coincidere cogitationes nostras, qvod Dedicationem Elucidarii mei attinet, res mira est. Videbis autem, cum hesternas meas acceperis: me idem statuisse; ut Latinum exemplar à me ipso, Domino de Geer; Anglicanum verò a te, Parlamento vestro, offeratur. Bonum omen, nos sic concordare/. Qvin ergò fidem mihi denuò facis subministrandorum pro typis sumptuum: in sancto Dei nomine qvantocyùs editionem maturabo: tibique hebdomadatim tot, qvot excusæ fuerint, certò communicabo philuras:/ ut <ad> exemplar<TRANS SWITCH="3"></TRANS> excusum<TRANS SWITCH="1"></TRANS> potiùs<TRANS SWITCH="2"></TRANS>, qvàm ad manuscriptum, (qvod heri misi) translationem [deletion] Anglicanam instituas. Interea nihil obstat: qvò minùs manuscriptum exemplar transferri in idioma vestrum jubeas: ut sic tempus lucreris. Editionem tamen differ: dum præeam hebdomadatim Latinâ editione, ad te (qvod modò dixi) subinde mittendâ. Video enim: me non tantùm Lemmatum marginalium, [deletion]; sed et paralipomenorum qvorundam, intuitu, plenius qvid publicaturum. Qvicqvid autem id fuerit, qvod addi debeat; poteris id statim exemplari Anglicano, à te interim adornando, suis locis tum inserere. Tuum erit, apud Massam et Wilmsonium illum, Mercatores Amstelodamenses, imò et apud Dominum Rulitium, omnia sic disponere: ut et benevolè tot et tam frequentes excipiant epistolas; et ad te illicò promoveant: tum & subsidia pro typis & [deletion] oeconomicis meis necessitatibus ad me, prout toties obtulisti, destinare. Anglicanam illam Dedicationem poteris instituere, sive ad Regem, sive ad Parlamentum, sive ad utrosque: prout rebus nostris id conducere qvàm optimè poterit, & belli interea alea ceciderit. Sed si ad Dominum de Geer Latinam direxero dedicationem: qvâ occasione eò destinabo exemplaria? an prius ad Dominum Hottonum, vel rectà Holmiam? & qvot exemplaria mittam? et annón præstat in antecessum submoveri Patronum ab Hottono? Aperi hîc mentem tuam proximè! De Webbianâ et Bruckianâ Methodo jam antè scripsi: vix me eas vidisse. De [Greek: Baruköía] meâ post octiduum, Elbingam reversus, scribam plenè: jam non vacat. Tum et pro terrâ tua Adamicâ reponam plures ejusmodi alias terras. Epitolas ambas, qvas tuis unus: inclusisti, hodie exhibebo Comenio: audio enim, ipsum heri huc appulisse, nobis valedicturum. Ab Hevelio iterum salve, & id habe: Wiebrium nostrum in theoriâ Mathematicâ præsertim Geometricâ, planè esse inexercitatum: in praxi autem eorum, quæ ipsemet sagacitate suâ præviâ. longo usu, invénit, satis felicem: ita ut si theoriâm Geometricâm sufficienter imbueretur, futurus sit excellentior longe mechanicus Vale. Gedani, 7. Augusti 1648.
                       Tui addictissimus
                                              Kinnerus.
Binas à me posthac expectabis qvovis mense, prout expetis. Ego à te idem præstolor officium.
View full size
[1/33/51A]

[another hand:]
Salutem per SALVATOREM Mein Brieflein und 3. Exempl. von Gewinn und Verlust [Zoll und Freyer?] Gutter, [erkauft?] 3 Figuren in [symbol for copper] wird E.G. im [Barquet?] [hie H.?] D.C.K. sachen finden. Bitte dies in liebe auf zu nehmen. Mein Eifer ist fur die Warheit in Einfalt. Weiss wol, das Allerlei Volk in Babel, und [einem?] ieglichen sein Maass gegeben. Aber es ist eines [nützlicher?] und [mötiger?] als das [andere?]: gelanget auch mehr und Weniger zu dem Einigen: umb dessen Willen, Alle dinge geschaffen und geschehen &c. wohin meine [Intention] fürnehmlich gerichtet [illeg. word or abbreviation]. Sonsten[altered] wehre mir lieb H. C. Ravij Concordentias. Hebr. L. Manuales zu haben, wofern sie verhanden: Das ubrige lasse ich biss uf nòchste gelegenheit anstehen. An Herr I: Hübener habe ich unterschiedlich geschrieben, aber nur 1 oder 2 mal Antwort erhalten: hoffe Er mit Churfürstlichem durchllaucht unlòngst nach Königsberg kommen werde, solte mir lieb seyn Unsere Correspondentz zu Continuiren. [B. V. S.?]
                             Antiqvi Virtute Fideque.
View full size
[1/33/51B]

                    A Monsieur
                    Monsieur Samuel Hartlib.
                         a London
                              in Dukes-place.
Citò.
Citò.
--------------------------------------------------------
           Amsterdam, beij H Iohanne Rulitio, Prediger, der hochdeutschen Gemeinde abzugeben: mit freundlicher biett, solches unbeschwert mit der ersten post zubefördern [flourish]
[upside down, Hartlib:]
No. 18. 7. Aug.
     1648./