| Title: | Copy Letter In Hand A, ? To Comenius, In Latin |
|---|---|
| Dating: | 8 March 1657 |
| Ref: | 18/24/1A-2B |
[18/24/1A]
Viro Reverendissimo Domino Comenio
Ave Vir Deo ipsi bonisque perchare, mihique plurimùm venerande.
Mirari non[altered] debes qvod ab ultimis Terræ finibus ignoti Te salutant: Nempè hoc illud est qvod Coeli Terræque Dominus tibi per servum suum fidelem Drabicium toties promisit. Gratissimum enim DEO est, qvod maluisti solum mutare, reculam terrenam disperdere, qvàm Christum ejusque Evangelium abnegare. Nos itidem per idem Sacrosanctum Evangelium obstrinxisti, ut qvantum Vobis detrahunt infideles idolatræ & carnales homines, tantùm attribuant fideles Christi servi, præsertim fidi Evangelij Ministri, qvos Oraculorum Divinorum tangit respectus, qvos convincit idem coeli jubar. Qvod autem ipse miser homuncio, nimium peccator Vos Dei Tubam agnosco, Deique nomine Magnalia Dei in Vobis clarè elucescentia congratulor, minùs Vobis mirum videri debet, siqvidem anteqvam de Vestris hominibus, saltem de Cotteri, Christinæ & Drabicij qvicqvam fando acceperam, ipse manu propriâ (sic impellente Divino Spiritu) scriniis Viri integerrimi, ornatissimique Hartlibij nostri, testimonium satis amplum deposueram, sentire me hisce Ecclesiæ suæ angustiis non defuturum hoc seqviore seculo Deum, qvin alios per Angelos, alios per ecstases, alios per somnia, qvosdam etiam per varios stupendos ineffabiles & sibi soli cognitos impulsus futurorum præmonitos velit: hos ut excitet, illos ut instituat, qvosdam ut consoletur, plurimos ut confirmet: Vt in omnibus terris (prout occasio se offert) de se Testimonia per opera manuum suarum, per Angelos Ministros & per spiritum suum exhibeat Omnipotens rerum Gubernator. Hinc in postremis seculis Nautis per Magnetem totus Oceanus & amplissima Terrarum spatia patuerunt: Hinc, prelo promovente Sermones Dei fulguris[altered] instar per omnes Terræ angulos disperguntur. Hinc etiam gladius (: siqvidem aliam audire Dei vocem omninò renuent idololatræ) vindicibus Dei fulminibus acuendus & inflammandus est. Nunc etiam qvo propiùs adest Magnus ille Dies Domini eò clarius & freqventiùs Prophetas suos excitat, qvos & nuper præmonuit per Drabicium Rev. 171. 8. et 185. 3. Observavi etiam qvibus indicijs præparavit Dominus animos plurimorum ad hæc profundiùs perpendendum. Freqventes dæmoniorum obsessiones, veneficia & fanaticorum enthusiasmos. Has jam intelligere incipiunt Satanicas esse præstigias, qvibus opera Dei obfuscare nituntur, ut olim Iannes & Iambres Mosi restitêre. Contra hos insurgunt ad demolienda hæc diabolica figmenta Viri prudentes [catchword: et]
[18/24/1B]
et eruditi qvales nuper apud nos Morus qvidam Cantabrigensis & Magni illius Casauboni filius literatissimus, Dr Mericus Casaubonus, & alij Viri Politici. Hi ex improviso, & præter institutum (imò & aliqvoties contra propriam sententiam) ea præferunt, ex qvibus Veritas Dei qvæ super nos emicuit stabiliatur; ut ex eorum ore divina nitidiùs clarescat sapientia. Frustra interim humanis & ineptis abutuntur argumentis ad spiritus istos malignos obtundendum qvæ se apertè produnt Magistratus Christiani, Ministeriique Evangelici juratos hostes, qvippè qvi contumelijs omnes ordines afficiunt. Nempè hoc unicum pro certissimo compertissimoque habere possumus malignos illis supervenire spiritus, siqvidem Magistratus & Ministerij Osores malignum & sangvinarium intra se animum fovent: nullo alio opus est argumento ad ipsos flagitii convincendos; His missis, dabis mihi veniam Vir optimè, Te Tuosque paucis familiariter, & amotis omnibus siparijs alloqvi. De Cotterianis, qvippè qvorùm calculum parùm intelligo, idem dico, qvod de Iohannis Apocalypsi fertur dixisse Dionysius ille Areopagita: Non improbo qvod non intelligo, sed eo magis admiror, qvo minus asseqvor. Sanè plurima habet tàm augusta, Angelico sermone tàm apertè digna, ut sanus nemo ab Alutaria talia expectare possit. Christinæ Poniatoriæ, qvæ sunt satis in se sunt clara, neque tàm Virginem qvamvis innocentem & sanctam, qvàm ipsum Dei spiritum spirant. Drabicianis nihil clarius (: ad summam rei qvod spectat:) tàm apertè cum antiqvis oraculis congruentia, tot prodigijs & stupendis operibus in coelis in terris, in Principum & Politicorum consiliis et ruinis prædicendis confirmata & stabilata, nullus ut Viro bono sit dubitandi de Authore locus relictus modò animum adhibere possit ad Idola (qvæ Mahumedanis, Iudæis & Gentibus scandalo sunt) demolienda, & ab Ecclesiâ Dei exterminanda: modò Mahumedanorum, Iudæorum & Gentium salutem & Protestantium omnium in operibus Iustitiæ, charitatis & peitatis unanimem consensum seriò & ex animo percupere & sitire possit. Imò miranda & laudanda ab intimis visceribus Dei patientia est, qvòd tam clarè, tàm repetitis inculcationibus, tàm infinitis argumentis, novissimis his seculis ad officium tàm liqvidum præstandum homines tardos & malè audientes
[18/24/2A]
sollicitare ac demum impellere non desistit. Neque congruum est ut in minutioribus rigidè censendis cespitemus. Nam & in antiqvis indubitatis oraculis multa sunt, qvæ suspicionem & bilem movere possint[altered], nisi fidem adhibeamus humilem, simplicem & synceram. Sic enim ab Origine Deo complacuit humano more nos[altered] alloqvi, & ad captum nostrum (qvatenus humiles & simplices sumus) se & sensa sua promere, & (ut superbi proprijs nassis confundantur) instrumentis uti debilibus & infirmis, qvemadmodum olim in propugnaculis Hierichuntinis subruendis. Neque semper Apostoli, neque eruditiores Ecclesiæ Doctores inter Prophetas fuêre: sed & ipsi Prophetæ & ab antiqvo & denuò pro fanaticis, ecstaticis & maniacis ignominiæ[altered] publicæ expositi. Neque ideò minus recipiendus, sed multò magis probandus est Drabicius, qvod suam tarditatem, hæsitationem & memoriæ labilitatem & lubricitatem ingenuè prodit, agnoscit & deplorat, lapsus etiam qvosdam & errores indigitat. Qvod autem aliqvoties non intellexit an in somnio, an per ecstasin, aut qvo alio modo Deus ipsum sit allocutus: idem in eo ipsi contigisse videtur qvod olim Apostolo, qvi profitetur se non novisse an in corpore an extra corpus in coelum raptus fuerit 2 Cor. 12. 2. Qvod qvædam nondum impleta videntur, qvædam etiam per humanam negligentiam ad eventum suum non sunt perducta, nihil iis inusitatum videbitur, qvi seriò perpendent in promissis Dei maximè solennibus qvot remoræ semper intervenerunt. Ipse Abrahamus cum suis in territorijs, in exilio, in ergastulis per [400?] Annos Cananæam terram frustra expectavere. Ecqvod promissum solennius? Nonne ad fidem probandam fame compulsus fuit solum mutare, ab itinere suscepto destituere &c? Ipse Moses annon in Populo Dei ad salutem promovendo eatenus falsus fuit (: existimavit enim fratres suos intellexisse per manum ipsius Deum dare ipsis salutem, at isti non intellexerunt:) [left margin: Act. 7. 15.] Unde per 40. annos vitam egit in monte Midianitico pastoriciam. Nonne spe sua ipse & populus Israeliticus (poenè totus) ob infidelitatem & contumaciam frustratus 40 Annos in Eremo devij errarunt? ecqvod promissum adhuc solennius? De interminationibus erga Ninivitas et alios nihil opus ut qvicqvam dicam. Hinc etiam intelligere fas est, undè mitiores Cæsares [catchword: diutiùs]
[18/24/2B]
diutiùs tulerit. Undè etiam Fridericos molles & socordes, & Rakocios obstinatos severiùs castigavit. Ecqvis eorum Prophetas suos tanqvam dignatus est. Mercedem reposcunt, pretium non solvent. Hoc olim Syro infideli indulsit Deus, alios mores à suis semper postulavit. Perpendere etiam debemus Pauli Visionem Act. 27. Si conferamus versus 22. 23. 31. 34. 41. 43. 44. Inde elicere possumus nostram fidem & diligentiam in omnibus promissis Deum reqvirere. Eventuum veritas tanqvam nobis divinitùs data vaticinia probandi norma Deut. 18. 22. & Ier. 28. 9. proculdubio sic intelligenda alijs interim argumentis pro suis agnoscit. Intra 40 dierum spacium Ninivitas exitio obruendos esse prædixit Ionas. Evenit aliter, conditio latuit, & Prophetæ ipsi fuisse ignotam qverimonia ejus indicio est, poenitentia civium repentina paratam divinæ vindictæ tempestatem igneam gemitibus difflavit, & suspirijs, lacrymis exstinxit. Conditio non subintellecta & tempus calculo humano temerè & erroneè præfinitum fuêre forsan in causâ, qvod nonnulli olim Prophetæ [Greek: theopnestoi] à Populo Iudaico interficerentur. Vos etiam Viri Dei patientiam Vestram exercete. Dies Domini inhiantibus animis precibus perpetuis sollicitandus & expectandus est. Nos qvod nostrum est sedulò agamus, cætera ipsi rerum Dominatori linqvamus. Vos etiam plurimùm saluto, Evangelij Christi Minister licet indignissimus
Mart. 8. s.v. 1657.